3 opmerkelijke mislukte staatsgrepen

Een meerderheid van het Braziliaanse parlement heeft zondagnacht ingestemd met het afzetten van president Dilma Rousseff. De afzetprocedure wordt nu in gang gezet. In het verleden zijn er ook veel pogingen gedaan om leiders af te zetten. In dit artikel worden 3 mislukte pogingen uit de 20e eeuw belicht.

1. De vergissing van Troelstra in 1918

In 1918 deed Pieter Jelles Troelstra tevergeefs een poging tot een socialistische revolutie. Troelstra verklaarde op 28 oktober dat er veranderingen plaats moesten vinden die niet via de democratische weg konden. Hij wilde door middel van een socialistische revolutie het aftreden van de regering realiseren. Waarschijnlijk dacht Troelstra dat zijn revolutie grote kans van slagen had door de benarde financiële situatie waar Nederland zich in bevond, de onrust die er heerste in de Nederlandse politiek en door de revoluties die in andere delen van Europa plaatsvonden.

Einde van ’de Roode Week’

Terwijl Troelstra doorging met het voorbereiden van zijn revolutie, kwam er ook een contrarevolutie tot stand. Daarnaast mobiliseerde de regering verschillende troepen om een mogelijke opstand neer te slaan. Deze gewelddadige opstand kwam er echter nooit en de socialistische revolutie was mislukt. Troelstra zelf zegt aan het einde van ‘De Roode Week’, die van 9 tot 14 november duurde, dat hij het woord staatsgreep nooit in de mond genomen heeft. Hierdoor zwakt hij zijn eigen poging af. Vanuit de politiek kwam de reactie: “Wat zal de heer Troelstra het koud hebben nu hij in zijn hemd staat.”

2. Afzetten van Mussolini in 1943

Benito Mussolini en zijn Italiaanse leger stelden hun landgenoten tijdens de Tweede Wereldoorlog sterk teleur. Veel Italiaanse fascisten gingen twijfelen aan Mussolini’s kunnen. Al in 1940 werd er over na gedacht om Mussolini te vervangen. In 1943 werd er echter pas echt actie ondernomen door Galeazzo Ciano en Dino Grandi, relatief Mussolini’s schoonzoon en de minister van Financiën.

De Fascistische Grote Raad bijeen

Grandi vroeg Mussolini de grootste regeringsinstantie bijeen te roepen, de Fascistische Grote Raad. Tijdens deze Raad diende Grandi een motie in voor het aftreden van Mussolini. Een meerderheid stemden voor deze motie. Mussolini nam de uitslag echter niet serieus, omdat hij de Raad slechts als een adviserend orgaan zag. Een dag later werd hij echter opgepakt en werd Pietro Badoglio benoemd tot minister-president.

Mussolini opnieuw leidend

Na de capitulatie van Italië in 1943 werd Mussolini bevrijd door een SS’er en naar Duitsland gebracht. Hitler drong aan dat Mussolini opnieuw leider zou worden van Italië. Mussolini leidde al snel weer een deel in Noord-Italië, de Italiaanse Sociale Republiek, de echte macht lag echter niet bij hem maar bij de Duitse bezetter. In 1945 capituleerden de Duitsers in Italië. Mussolini werd in 1945 vermoord.

3. Operatie Walküre in 1944

Op 20 juli 1944 werd, na twee mislukte pogingen op 11 en 15 juli, operatie Walküre uitgevoerd. Het plan was om een aanslag op Hitler te plegen, om vervolgens na zijn dood een staatsgreep te plegen. Dit was echter niet altijd het plan. De samenzweerders hadden bijvoorbeeld tevergeefs geprobeerd contact te zoeken met de geallieerden om te onderhandelen. Duidelijk werd dat het vermoorden van Hitler het enige middel was om de staatsgreep kans van slagen te geven. De groep had al een volledige tijdelijke regering samengesteld voor als de moord gelukt zou zijn.

De aktetas

Toen officier Claus von Stauffenberg op 20 juli op het toilet de bommen activeerde, werd hij gestoord, waardoor hij slechts één geactiveerde bom mee kon nemen in zijn aktetas. Na het neerzetten van de aktetas verliet Von Stauffenberg de ruimte, om alvast af te reizen naar Berlijn voor de staatsgreep.

Hitler werd beschermd door een tafelpoot

Na de aanslag werd er echter getwijfeld of Hitler wel echt dood was. Volgens Von Stauffenberg was het: “Onmogelijk dat er iemand levend uit gekomen is.” Niet iedereen was hier echter zo zeker van en de vooropgestelde plannen konden hierdoor moeilijk uitgevoerd worden. De staatsgreep mislukte en Hitler raakte slechts licht gewond. Dit omdat de aktetas verplaatst was achter een tafelpoot die hem beschermde. De samenzweerders werden gearresteerd en geëxecuteerd.