3x spotten met volkeren door stereotypen

Iedereen kent het wel: het hebben van vooroordelen en het stereotyperen van andere mensen. Dit laatste is door de eeuwen heen altijd gedaan door mensen. Op basis van etnische en culturele voordelen bespotten mensen elkaar vanwege hun afkomst. Vandaag worden een aantal van zulke stereotyperingen van volkeren in de geschiedenis onder de loep genomen door de redactie. 

Een ‘stereotype’ is een generalisatie over een persoon of een groep mensen. We ontwikkelen stereotypes wanneer we er niet in slagen of niet in willen slagen om alle informatie te verkrijgen die we nodig hebben om een eerlijk oordeel te geven over mensen of situaties. De samenleving creëert vaak per ongeluk stereotypes, maar deze stereotypes leiden vaak tot discriminatie en vervolging wanneer het stereotype ongunstig is.

Joods geld

Joodse mensen zijn in de geschiedenis vaak onderhevig geweest aan stereotypering van anderen. Het oudste stereotype van Joodse mensen heeft toch wel met geld te maken. Ze zouden rijke gierigaards zijn, sluwe zakenmannen en doen aan roofzuchtig geld uitlenen. Deze stereotyperingen hebben een historische oorsprong. In de Torah zijn er waarschuwingen om geen rente aan te nemen bij geldtransactie of rente bij het ruilen van voedsel. Dit ging echter om rente nemen van achicha, mensen van de eigen gemeenschap. Het was wel toegestaan om rente te nemen van nochri, buitenlanders of mensen van buiten de eigen gemeenschap. De bedoeling hiervan was om misbruik in de eigen gemeenschap te voorkomen en om goodwill te kweken, terwijl Joden wel mochten meedoen in een grotere regionale economie. In de Middeleeuwen was er kapitaal nodig om de Europese economieën uit te breiden. Er waren wel christelijke kredietverleners, maar zij werden beperkt door katholieke wetten tegen woekerrente. Tegelijkertijd werden Joodse mensen buitengesloten in vele economische activiteiten, zoals het hebben van land en was alleen beperkte ruilhandel toegestaan. Commercie was één van de weinige dingen waar Middeleeuwse Joden konden slagen. D economie was afhankelijk van Joodse kredietverleners om te kunnen groeien. Joden werden dus gedwongen om met commercie bezig te gaan. Pas later kwam het stereotype van Joodse woekerrente. Het aflossen van leningen deed men niet met plezier. Dit in combinatie met veel jaloezie op Joodse successen, zorgde ervoor dat niet-Joden met negatieve stereotyperingen over Joden kwamen. Joodse mensen zijn statistisch gezien de meest rijke religieuze groep, maar dat betekent zeker niet dat elke Jood geobsedeerd is door geld.

Afro-Amerikanen en slavernij

Afro-Amerikanen worden vaak gestereotypeerd door anderen. De meeste stereotypes zijn te traceren uit de slavenperiode in de Amerikaanse geschiedenis. Een belangrijke rol heeft het anti-slavernij boek Uncle Tom’s Cabin hierin gespeeld. De populariteit van het boek was een belangrijk instrument in het veranderen van hoe blanke Amerikanen naar donkere mensen keken. De karikaturen die erin gebruikt werden waren echter veel sterker en werkten averechts ironisch gezien. De karikatuur ‘Mammy’ was een afbeelding van de zelfvoldane huiselijke slaaf verantwoordelijk voor koken, schoonmaken en het opvoeden van kinderen. Blanke slaveneigenaren gebruikten de karikatuur als bewijs om te laten zien hoe slavernij eigenlijk goed was voor de slaven. Het ‘pickaninny’ stereotype is een ander gevolg van Uncle Tom’s Cabin, afgebeeld door het karakter Tospy. Pickaninnies worden afgeschilderd als zwarte kinderen, die makkelijk en snel gekalmeerd worden door eten, zoals watermeloen. Meisjes werden vaak overdreven geseksualiseerd en zelfs afgebeeld als zwanger. Zwarte jongetjes  daarentegen werden vaak ontmand. Dit stereotype was een van de velen die gebruikt werden om slavernij te rechtvaardigen als een goed iets voor zwarte mensen. Zij konden namelijk niet toevertrouwd worden om onafhankelijk te kunnen overleven. De hulp van de blanke slaveneigenaar werd als noodzakelijk gezien.

De behulpzame indianenvrouw

De mythe van de behulpzame, meegaande “Indianen prinses” kan getraceerd worden naar de legende van Pocahontas. Hoewel ze een echt historisch figuur was, werd ze in de gedachten van blanke kolonisten een perverse parodie. Het gebruik van de term ‘prinses’ is eigenlijk al totaal niet logisch. Inheemse gemeenschappen van Noord-Amerika hadden niet de monarchale structuren van Europa. Het beschrijven van een dochter van een  Mattaponi stamhoofd als ‘prinses’ is net zo logisch als een ridder samoerai nomen. Pocahontas’ mystieke rol in het redden van John Smith en het trouwen van John Rolfe werden een legende voor het legitimeren van het veroveren van inheems land door blanke kolonisten. Pocahontas werd gelijk gestelt aan de vrouwelijk versie van de “nobele inheemse" – zachtaardig, exotisch maar tegelijkertijd knap volgens Westerse standaarden. Ook werd ze gezien als geschikt om opgenomen te worden in de Anglo-Amerikaans beschaving, taal en religie. Als een zogenaamde ‘prinses’ gaaf ze ook een koninklijk tintje aan Amerikaanse stichtingsmythes. Ze kon ook veilig geseksualiseerd worden in schilderijen of opgevoerde foto’s. Dit verlangen voor inheemse vrouwen werd vaak afgebeeld als iets dat gedoemd was om te gebeuren. Ze zouden in ieder geval de kant kiezen van de blanke beschaving tegen hun eigen volk, die vaak voorgesteld werden als barbaren. Dit was ook een mythe die als rechtvaardiging werd gebruikt voor de vernietiging van de inheemse cultuur en samenleving door de blanken.

Leestip

Anti-Joodse beeldvorming en Jodenhaat – De geschiedenis van het antisemitisme in West-Europa
Auteur: Chris Quispel
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087045494
Winkelprijs: €32,-Bestel Anti-Joodse beeldvorming en Jodenhaad