8x spotten met leiders in prenten

De onderwerpen van spotprenten lopen zeer uiteen, maar in de geschiedenis zijn het vaak leiders geweest die bespot werden door de tekenaars. Soms was dit puur als grap bedoeld, maar vaak is het een manier geweest om ontevredenheid te uiten over leiders en hun beslissingen. De redactie besloot om te kijken naar acht spotprenten waarin leiders uit het verleden en heden belachelijk worden gemaakt.

Alva de voogd van de Nederlanden (1507 – 1582)

De eerste bekende spotprenten in Nederland stammen uit de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje. De oudste Nederlandse spotprenten stammen uit de Tachtigjarige Oorlog. Deze oudste spotprent, betreft een prent van de Spaanse hertog van Alva. In deze  politieke spotprentstaat de hertog van Alva aan de linkerkant. Achter hem staat kardinaal Granvelle en een duivel die hem twee kronen aanbiedt, dit zijn symbolen van de wereldlijke en geestelijke macht. Aan de voeten van Alva knielen zeventien vrouwen die de zeventien Provinciën symboliseren van de Nederlanden. Op de achtergrond ziet men verwijzingen naar het repressieve optreden van de hertog in de Nederlanden. De afbeelding viel niet in goede aarde, maar de Spanjaarden lieten zich niet van de wijs brengen door deze spotprent.

De bisschop van Münster (1606 – 1678)

Christoph Bernhard Freiherr von Galen, ook wel bekend als de bisschop van Münster, was een krijgsheer die twee keer de Nederlanden binnenviel en wel in in 1665 en tijdens het Rampjaar 1672. Vooral dit tweede jaartal is bekend, vanwege de catastrofale gevolgen voor de Republiek. De tekenaar van deze cartoon uit 1672 is waarschijnlijk Romeyn de Hooghe, die tijdens zijn leven gold als de belangrijkste grafisch kunstenaar van zijn tijd. De Hooghes illustraties en losse prenten hadden betrekking op alle mogelijke onderwerpen. De bisschop wordt spottend als varken afgebeeld, hoogstwaarschijnlijk vanwege zijn keuze om de Republiek binnen te vallen samen met nog een aantal landen in dat jaar.

De Franse koning Lodewijk XVI (1754 – 1793)

Lodewijk XVI is misschien wel de bekendste koning uit de Franse geschiedenis. Hij was namelijk de koning ten tijde van de Franse Revolutie (1789) die uiteindelijk ook afgezet werd. Het volk had genoeg van het koningshuis dat alleen aan de rijken en edelen dacht, maar niet aan de rest van het volk. Op deze spotprent uit 1791 is te zien hoe Lodewijk afgebeeld wordt als varken. Het behoeft verder geen uitleg dat dit uiteraard spottend en beledigend is bedoeld jegens de koning. Lodewijk XVI werd in 1793 onthoofd.

Brits premier William Pitt de Jongere (1759 – 1806)

Deze politieke cartoon inspireerde nog vele andere kritische tekenaars, want hij wordt vaak gestolen door andere cartoonisten. Op deze cartoon is te zien hoe William Pitt en de Napoleon Bonaparte de invloedssferen van de wereld verdelen. De cartoon is getekend door de Engelsman James Gillray (1756 – 1815) in 1805. De tekening is als satire bedoeld richting Pitt, de premier van Groot-Brittannië. Het Engelse staatshoofd zou samenwerken met zijn grootste concurrent en vijand om zoveel mogelijk macht te verkrijgen.

Keizer der Fransen Napoleon Bonaparte (1769 – 1821)

De persoon Napoleon Bonaparte is bij veel mensen wel bekend. Hij heeft geprobeerd grote delen van Europa te veroveren, maar werd tot twee keer toe een halt toegeroepen. De eerste keer was tijdens zijn veldtocht naar Rusland in de winter die uitdraaide op een grote mislukking. Napoleon verloor de oorlog en  werd vervolgens verbannen naar het eilandje Elba. Deze spotprent uit 1814 is een satirische verbeelding van dit feit. Hier is te zien hoe Napoleon teleurgesteld achterstevoren zit op een ezel en met een gebroken zwaard richting Elba vertrekt.

Sovjetdictator Jozef Stalin (1878 – 1953)

Deze spotprent dateert uit het jaar 1949 en werd gepubliceerd in de Britse krant The Observer. De tekenaar is helaas niet bekend. Op deze spotprent is Jozef Stalin te zien die afgebeeld wordt als ‘de draak met roden ogen’. In het zinnetje onder de prent staat: “Beware! Take care of the red-eyed dragon with the fourteen flails!”. De betekenis van deze cartoon is een waarschuwing voor het communistische gevaar. De klepels zijn namelijk in de vorm van sikkels, het symbool van het communisme. Volgens de cartoon probeert Stalin controle verkrijgen over Azië zoals de wereldbol op de afbeelding laat zien. Dit past goed in de geest van die tijd; in 1947 kwam de Amerikaanse president Truman met de containment doctrine. Het communistische gevaar moest overal ter wereld ingedamd worden.

De Russische president Vladimir Poetin (1952 – heden)

Deze cartoon is gemaakt door de Nederlandse freelance illustrator Peter Welleman. De tekening is in 2008 gemaakt door de cartoonist. In deze afbeelding is president Poetin te zien die een hondje aan de lijn houdt met een muilkorf. Het hondje heet media. De cartoon is bedoeld als kritiek op Poetin, die volgens velen de media in Rusland zou censureren. In de afbeelding is ook een kleine rode ster te zien. Dit is bedoeld als verwijzing naar communisme en zou suggereren dat Poetin zich gedraagt zoals vroegere communistische Sovjetdictators.

De Amerikaanse president Barack Obama (1961 – heden)

De tekenaar van deze cartoon is de internetgebruiker Latuff2 in 2009. Op de afbeelding is te zien hoe de Israëlische premier Bejamin Netanyahu het voorstel van een Palestijnse staat presenteert aan Barack Obama. De cartoon is kritisch op Netanyahu en Obama. Het suggereert dat Netanyahu de Palestijnen gevangen wil zien en geen staat wilt geven, terwijl Obama dit met applaus accepteert. Obama zou te weinig doen voor een Palestijnse staat is het idee van deze cartoon. Op de achtergrond is een joodse kolonist met een wapen die blij is met het voorstel dat wordt gedaan. De VS zijn sinds het ontstaan van de joodste staat in 1948 altijd pro-Israël geweest. De Amerikaanse presidenten beloofden altijd om een oplossing te zoeken voor het conflict en het streven naar twee onafhankelijke staten, maar tegelijkertijd wordt Israël in de VN Veiligheidsraad altijd beschermd door de Amerikanen. De afbeelding suggereert dat ook onder Obama de VS pro-Israël is.