Biografie van kunstenaar Henri Matisse

Henri Matisse was een Franse kunstschilder en beeldhouwer. Zijn kunstwerken staan bekend om het opvallende kleurgebruik en de bijzondere, vloeiende tekenkunst. Samen met Pablo Picasso was Matisse één van de meest revolutionaire kunstenaars van de twintigste eeuw. Veel van zijn schilderijen zijn wereldberoemd geworden. Matisse was voornamelijk binnen het Fauvisme een leidende figuur.

Jeugd

Henri Matisse werd op 31 december 1869 geboren in een Franse rijke weversfamilie en groeide op in het plaatsje Bohain-en-Vermandois. Hij studeerde rechten in Parijs en kwam na zijn studie terecht bij het Openbaar Ministerie. Toen hij in 1890 zeer moeizaam herstelde van een blindedarmoperatie, begon hij bij wijze van tijdverdrijf prenten te kopiëren. Matisse werd gegrepen door het kleurgebruik en besloot zich volledig op de kunst te richten, tot ergernis van zijn familie.

Vroege werk

Matisse keerde in 1892 terug naar Parijs, waar hij zich inschreef voor een cursus aan de Académie Julian. Hier werd hij door verschillende leraren flink bekritiseerd. Redelijk donkere en traditionele landschappen kenmerkten zijn werk deze periode. In deze tijd leerde hij wel veel kunstenaars kennen van wie invloeden in zijn werk later zichtbaar werden. Zo maakte hij onder andere kennis met John Peter Russell, die hem weer liet kennismaken met schilderijen van de toentertijd nog onbekende Vincent van Gogh. Russell – en later Camille Pissaro, Paul Gauguin en Paul Cézanne – leerden hem veel en inspireerden hem rond het gebruik van kleur in schilderijen. Tijdens een trip naar Corsica in 1898 leerde Matisse daarnaast de zuidelijke, helle kleuren kennen die later veelvuldig in zijn werk terugkomen.

Neo-impressionisme

Rond de eeuwwisseling waagde Matisse zich aan het maken van sculpturen, waarvan de eerste al in het begin van de twintigste eeuw werden tentoongesteld. Hij schilderde daarnaast van 1899 tot circa 1905 verschillende werken met de neo-impressionistische techniek van het pointillisme, maar stapte daarna weer af van deze vorm: het werken met puntjes was hem te beperkend. Hoewel er al eerder diverse schilderijen van hem waren tentoongesteld, vond zijn eerste solo-expositie in 1904 plaats, zonder veel succes. Matisse schilderde in deze en vele volgende jaren met name vrouwen, maar ook stillevens en af en toe landschappen.

Fauvisme

In 1905 exposeerde een groep met onder meer Derain, De Vlaminck en Matisse een aantal schilderijen in zaal VII van Salon d’ Automne in Parijs. De kunstcriticus Louis Vauxcelles beschreef de zaal met deze historisch geworden zin : ‘Donatello au milieu des fauves!’ (Donatello tussen de wilde beesten), waarmee hij verwees naar een 17e-eeuws sculptuur waar de groep de zaal mee deelde. De omschrijving van Vauxcelles werd algemeen overgenomen en zo ontstond het Fauvisme. Mensen die naar de kunstwerken in zaal VII kwamen kijken waren geschokt en kritisch: het leek of een kind met een pot verf had zitten spelen, vonden zij. Ondanks de slechte ontvangst van deze tentoonstelling groeide de invloed en populariteit van het Fauvisme binnen de avant-garde kunst. De kunststroming waar Matisse de ongekroonde koning van was, werd gekenmerkt door felle (vaak onvermengde) kleuren, ruwe penseelvoering, vereenvoudigde vormen en gedurfde vertekeningen (er werd geen rekening meer gehouden met perspectief). Het was niet gericht op een narratieve of symbolische betekenis zoals zoveel kunst toentertijd dat wel was en het gebruikte veelal primitieve, Afrikaanse kunstvormen. Hoewel de Fauvisten meestal figuurlijk bleven schilderen, dienden de Fauvisten de ontwikkeling van verschillende kunststromingen, zoals het expressionisme.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Oriëntaalse odalisken

Hoewel de Fauvistische kunststroming rond 1908 op zijn einde liep, was de naam van Matisse gevestigd in de kunstwereld. Tussen 1906 en 1917 creëerde hij zijn invloedrijkste werken, wonend in het artistieke Montparnasse, samenwerkend met diverse kunstenaars en beeldhouwers. Hij gaf naast zijn bezigheden van 1907 tot 1911 les aan toegewijde leerlingen in zijn eigen Académie Matisse. In 1912 en 1913 ging hij naar Marokko, waar zijn inspiratie voor de vele oriëntaalse odalisken die hij eind jaren tien en in de jaren twintig schilderde onder andere zijn oorsprong vond.

Abstracte periode

Terwijl hij in de jaren twintig in diverse grote projecten met verschillende kunstenaars participeerde, was zijn werk in de jaren dertig zeer onderscheidend van zijn eerdere kunst. Zijn werk werd abstracter en eenvoudiger, een voorbode voor het nieuwe materiaal en de nieuwe vorm die hij in de jaren veertig zou gebruiken. In deze jaren maakte hij namelijk vele kleurrijke collages, samengesteld uit verschillende geknipte stukken papier. Tot op hoge leeftijd bleef Matisse een actief en betrokken kunstenaar. Op 3 november 1954 overleed Matisse op 84-jarige leeftijd, een ongekend kunstoeuvre achterlatend. Ooit omschreef hij het Fauvisme als ‘de moed om terug te keren naar de puurheid van betekenis’. Wat dit precies inhoudt blijft misschien vaag, maar evident is wel dat zijn werk van bijzondere betekenis was in de ontwikkeling van de moderne kunst.