Cholera in Nederland in de 19e eeuw

Lang maakte cholera talloze slachtoffers over de hele wereld. Ook in Nederland. Zeker in de negentiende eeuw was cholera een groot probleem. Epidemieën, die veel mensen het leven kostten, keerden regelmatig terug. 

Bij cholera is er sprake van een infectie aan het maag- en darmkanaal. Het wordt veroorzaakt door een bacterie die in vervuild voedsel en water zit. Slechte hygiëne geeft de bacterie dan ook een goede kans zich te verspreiden.

Cholera in de 19e eeuw

In 1817 brak de eerste cholera epidemie uit in India waarbij duizenden doden vielen. Het was een nog onbekende ziekte en men had geen idee waardoor het veroorzaakt werd. Cholera verspreidde zich langzaam van Azië naar andere delen van de wereld. In 1831 maakte de ziekte ook in Frankrijk en Duitsland slachtoffers. In Nederland wist de overheid en de bevolking dat het slechts een kwestie van tijd was tot de ziekte ook Nederland zou binnen dringen.De overheid nam voorzorgsmaatregelen en deelde informatieboekjes uit waarin stond wat burgers moesten ondernemen als de ziekte in Nederland opdook.

Cholera in Nederland

Op 25 juli 1832 kwam in Scheveningen een boot aan met daarin een aantal botersmokkelaars die vanuit Engeland terug naar Nederland kwamen. Deze mannen brachten de ziekte mee , die zich in rap tempo verspreidde over het hele land. De epidemie duurde tot januari 1833 en kostte aan 5000 mensen het leven.

Meer lezen over de grote uitbraken van cholera in Nederland? In Geschiedenis Magazine 5 van 2022 vertelt Antoinette (Tonja) van der Kuyl meer over de grote uitbraak die Nederland in 1832 bedreigde. 

Bestel nu 

Aanhoudende golf van epidemieën in de 19e eeuw

In 1848 en 1849 kwam de tweede choleragolf op gang. Er werden speciale ziekenhuizen voor cholerapatiënten ingericht om zo de verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen. Verschillende commissies werden opgericht die probeerden cholera te bestrijden. In 1854 ontdekte de Britse arts John Snow dat cholera veroorzaakt werd door vies water. Hierdoor ontstond het besef dat de riolering en de hygiëne anders en beter moest worden georganiseerd. Het duurde echter nog een tijd voordat dit ook gerealiseerd kon worden. Tien jaar later brak de derde cholera epidemie in Nederland uit. De laatste en dodelijkste cholera epidemie vond plaats in 1866. Deze woedde vooral in Amsterdam en omstreken en kostte 21.000 mensen het leven.

'Krijg de klere'

Vooral in de dichtbevolkte delen van Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht maakte de ziekte veel slachtoffers. De uitdrukking ‘Krijg de klere’ herinnerd aan de cholera epidemieën in Nederland, want het woord ‘klere’ verwijst naar kolere waarmee cholera bedoeld wordt. Cholera komt in Europa tegenwoordig niet meer voor, maar in andere delen van de wereld waar de sanitaire voorzieningen niet goed zijn of waar rampen zoals overstromingen en aardbevingen vaak voorkomen, is cholera nog steeds een reëel probleem.