De burgeroorlog in Jemen - een verscheurd gebied

De afgelopen tijd is Jemen met enige regelmaat in het nieuws. Dit door de burgeroorlog in Jemen tussen de overheid en de Houthi’s, een shi’itische groepering uit het noorden van Jemen. De meest recente gebeurtenissen in dit conflict zijn een Saoedisch bombardement op een begrafenis en een (mislukte) raketaanval op een schip van de Amerikaanse marine. Wat voor land is Jemen eigenlijk?

Pre-islamitisch Jemen

Vóór de 4e eeuw na Christus waren het Jodendom en tribale religies de belangrijkste religies in het gebied dat nu Jemen heet. In de 4e eeuw kwam ook het christendom, gesponsord door het Oost-Romeinse Rijk, naar Jemen. Er volgde een periode waarin met enige regelmaat conflict uitbrak tussen joden en christenen. De christenen konden hierbij rekenen op steun van de Oost-Romeinse keizer. Een belangrijke gebeurtenis was de opkomst van de Joodse krijgsheer Yousef Asar Yathar rond het jaar 521. Zijn opkomst volgde op een periode van vervolgingen van joden door christenen. Yousef nam wraak op de christenen en zou verantwoordelijk zijn voor de dood van vele duizenden van hen. Yousef werd uiteindelijke verslagen doordat de Oost-Romeinse keizer optrad als beschermheer van de christenen in de regio. Hij vormde een alliantie met lokale christenen en vijanden van Yousef, waarna zij hem wisten te verslaan.

Opkomst van de Islam

In de 7e eeuw na Christus kwam de islam op in de regio. Jemenitische stammen gingen vrij snel over op deze nieuwe religie en speelden een belangrijke rol bij de grootschalige islamitische veroveringen die zouden volgen. Onder het kalifaat van de Rashidun, 632-661, was Jemen een stabiele regio. De volgende kaliefen, de Omajjaden, hadden echter weinig invloed op Jemen. Vanaf 750 tot 1517 zouden verschillende dynastieën het voor het zeggen hebben in Jemen.

Onder de Osmanen

Vanaf 1538 begonnen de Osmanen interesse te tonen in het Jemenitische gebied. Deze interesse kwam voort uit de aanwezigheid van de heilige steden Mekka en Medina in het Jemenitisch gebied en uit de Osmaanse interesse in de textiel- en spijshandel naar India. Deze werd rond deze tijd sterk bedreigt door de Portugese opkomst in het gebied. Jemen werd door de Osmanen gezien als regio zonder leiderschap, en als makkelijk te veroveren. Het lukte hen inderdaad om Jemen te veroveren, maar de daadwerkelijke controle die zij hier uitoefenden was beperkt tot de kustgebieden. Tussen 1539 en 1547 stuurden zij in totaal 80.000 soldaten naar Jemen. Slechts 7.000 van hen zouden terugkeren. De periode van Osmaanse aanwezigheid in Jemen kenmerkte zich door enorm veel conflict tussen de lokale stammen en de Osmaanse indringers. Zij bleven aanwezig in Jemen tot hun nederlaag in de Eerste Wereldoorlog, 1918.

Koloniale overheersing en onafhankelijkheid

Vanaf 1832 vestigden de Britten zich in Aden en het zuiden van Jemen, in 1934 tekende de imam Yahya, koning van Jemen, een verdrag met de Britten. Deze zouden voor een periode van 40 jaar soevereiniteit hebben over hun nieuwe protectoraat van Jemen. Met de dood van de koning in 1962 ontstond een burgeroorlog in het noorden tussen royalisten, gesteund door Groot-Britannië, en militaire rebellen, gesteund door Egypte. In 1968 was de strijd beslist. De militaire rebellen zegevierden en de Jemenitische Arabische Republiek werd uitgeroepen. Ook in het zuiden ontstond weerstand tegen de Britse overheersing. Dit gebied werd in 1967 onafhankelijk, bekend als de Democratische Republiek van Jemen.

Eenwording en burgeroorlog in Jemen

De twee staten vochten meerdere conflicten uit. Uiteindelijk vond eenwording plaats in 1990. Al in 1993 brak nieuwe onenigheid uit tussen de voormalig noordelijke en zuidelijke presidenten, nu president en vicepresident van Jemen. Hoewel zij in 1994 een overeenkomst bereikten, vond van mei tot juli toch een kortstondige burgeroorlog in Jemen plaats. In 2004 begon de gewapende opstand van de Houthi-rebellen, een shi’itische groepering. Door de opkomst van Al-Qaida in de regio werd de situatie nog ingewikkelder. De huidige situatie in het land is zeer gecompliceerd. Een deel van het land is in handen van de Houthi-rebellen, een deel is in handen van de regering, en een laatste deel valt onder de controle van al-Qaida. Daarnaast is er een coalitie van Arabische staten aanwezig die de officiële regering steunt tegen de Houthi-rebellen. Deze coalitie wordt geleid door Saoedi-Arabië. De V.S. steunt de coalitie tegen de Houthi-rebellen. Door de bombardementen van Saoedi-Arabië op een begrafenis in Jemen begin oktober 2016, waarbij naar schatting 155 mensen om het leven kwamen, herevalueert de V.S. haar steun voor de Arabische coalitie in Jemen.