De donkerste donderdag: De Beurskrach van 1929

Vertrouwend op het optimisme na de Eerste Wereldoorlog emigreerden Amerikaanse boeren in groten getale naar de steden met de hoop op een baan in de groeiende industriële sector. Toen vond plotseling Zwarte Donderdag plaats. Het was de meest aangrijpende aandelenbeurzen crash in de geschiedenis van de Verenigde Staten. De crash signaleerde het begin van de 10-jarige Grote Depressie, dat effect had op alle Westerse geïndustrialiseerde landen.

De speculatieve bubbel

De Amerikaanse aandelenbeurs bouwde een speculatieve bubbel op de rug van een bloeiende economie. 1929 begon met een bloeiende economie en een hoogterecord van het bruto nationaal product. De werkeloosheid was maar een verwaarloosbare drie procent en in 1929 was de productie van auto’s verdubbeld ten opzichte van 1923. Het reële inkomen per hoofd van de bevolking bereikte nieuwe hoogtes en kranten stonden vol met verhalen over buitensporige uitgaven.

Zwarte Donderdag en Zwarte Dinsdag

De aandelenbeurs begon in oktober 1929 tekenen van instabiliteit te vertonen. Op Zwarte Donderdag, 24 oktober, verloren de grootste handelsbedrijven een gemiddelde van 10 procent.  De president en grote industriëlen probeerden met positieve publieke verklaringen de markten te kalmeren. Vervolgens stortte op Zwarte Dinsdag, 29 oktober, de markt in. De koers daalde met 40 procent ten opzichte van de maand ervoor. Banken trokken leningen in, er ontstond grootse paniek: de grote aandelenmarktcrash werd een Amerikaanse legende, de Grote Depressie was begonnen.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

“Worst panic of all time”

Door Zwarte Donderdag brak er uiteraard grote paniek uit op de beurs, maar in het weekend dat volgde was er een kleine beetje hoop:  de verkoop van aandelen was namelijk aan het dalen. Op maandag keerde de paniek echter weer terug en op Zwarte Dinsdag was het een gekkenhuis op de beursvloer. Volgens een getuige schreeuwde en gilde iedereen en klauwden men zelfs naar elkaars kragen!  Volgens de observant waren de mannen doorgedraaid en vielen eens in de zoveel tijd mensen flauw op de grond als er weer slechts nieuws binnenkwam over tuimelende aandelen. De krantenkoppen stonden berichtten met koeienletters over de paniek en onrust. Er was zelfs een krantenkop die dramatisch sprak over “Wild selling orgy sends stock prices tumbling in worst panic of all time”.

Sneeuwbaleffect

De aandelenkoersen op de New York Stock Exchange daalden op Zwarte Donderdag enorm. In de paniek die hierdoor ontstond, probeerden beleggers hun aandelen te verkopen waardoor de koersen volledig inzakten. De meeste aandelen waren sterk gedaald aan het einde van de dag. Pas op 8 juli 1932 zou het dieptepunt van de markt, op een niveau van 42,22, bereikt worden. Dat niveau werd voor het laatst geregistreerd in de 19e eeuw. Pas in 1954 bereikte de koers weer 381,17, het hoogtepunt van de koers in 1929 vóór de Beurskrach. De Beurskrach zorgde ervoor dat veel leningen niet terugbetaald konden worden; banken gingen hierdoor failliet. Dit had vervolgens weer een sneeuwbaleffect, waardoor de verslechterde economie snel in een depressie terechtkwam. Hierdoor ontstond er deflatie, wat op zijn beurt de handel deed instorten. De gehele wereld belandde hierdoor in een laagconjunctuur.

De Grote Depressie

Door de crisis raakten de Verenigde Staten in een grote depressie. Miljoenen werknemers werden ontslagen als gevolg hiervan. In 1933 waren maar liefst 15 miljoen mensen werkloos, wat neerkwam op 25% van de gehele bevolking. Het BNP was in 1930 met 40% gedaald en ook de lonen van mensen die nog wel werk hadden daalden flink met 40-60%. Het land werd getroffen door armoede, die door natuurrampen nog eens verergerd werd. Velen konden niet eens meer eten voor zichzelf kopen en leefden van verschillende vormen van liefdadigheid. Pas toen in Europa de Tweede Wereldoorlog uitbrak, zorgde de oorlogsindustrie in de loop van de jaren ’40 voor een opleving van de Amerikaanse economie. Ook in Europa zorgde de Tweede Wereldoorlog en de opbouw hiernaartoe in de jaren ’30 voor economische vooruitgang. Na de oorlog waren vrijwel alle landen definitief hersteld van de Grote Depressie, maar nog lang niet van de verwoestende Tweede Wereldoorlog.