John Frum Cult Vanuatu

De John Frum cult op Vanuatu

Op 15 februari vieren de inwoners van het eiland Tanna in Vanuatu ‘John Frum Day’. John Frum is een mythisch Amerikaans figuur dat midden in de vulkaan op het eiland zou wonen. De bewoners vereren hem in de hoop dat hij hen luxegoederen brengt, zoals wasmachines, auto’s en snoepgoed. Wie is deze ‘John Frum’ en waar komt dit geloof precies vandaan?

Cargocultus

Het geloof van John Frum is één van de vele ‘cargocultussen’ die in de Tweede Wereldoorlog ontstonden in de Stille Oceaan. Deze cultussen ontstonden toen de inheemse bewoners van eilanden in Oceanië geconfronteerd werden met de geallieerde soldaten die op de eilanden gestationeerd waren. Deze soldaten namen grote hoeveelheden goederen met zich mee die de eilandbewoners nog nooit gezien hadden, zoals snoepgoed, sigaretten en wasmachines. De goederen werden vervoerd op grote cargoschepen, waar de naam cargocult vandaan komt.

De inheemse bevolking kon maar moeilijk begrijpen waar deze overvloed vandaan kwam. Men had toen nog geen besef van de westerse consumptiemaatschappij en dacht daarom dat de goederen giften waren van spirituele wezens. De eilandbewoners raakten geobsedeerd door deze goederen en deden er alles aan om meer te bemachtigen. Zo bouwden ze zelfs primitieve landingsbanen, in de hoop dat nieuwe vliegtuigen zouden arriveren om de cargo naar de eilandbewoners te brengen.

De cargocultussen verdwenen niet direct toen de soldaten weer huiswaarts keerden. Zo probeerden de bewoners van het eiland New Hanover (onderdeel van het huidige Papoea Nieuw-Guinea) in de jaren ‘60 de Amerikaanse president Lyndon B. Johnson over te halen hun nieuwe ‘chief’ te worden, in de hoop dat hij extra goederen mee zou nemen. De bewoners zamelden 1.000 dollar in om hun verzoek extra kracht bij te zetten, maar zonder resultaat.

Tanna

Het geloof in John Frum is zoals gezegd een dergelijke cargocultus. John Frum wordt niet in geheel Vanuatu aanbeden. Alleen op het kleine eilandje Tanna, dat zo’n 28.000 inwoners telt, kent de cult veel aanhangers. Volgens de lokale leiders werd John Frum voor het eerst op het eiland gezien in de jaren ’30. Frum zou zich als geest tot de dorpsoudsten hebben gewend om hen bij te staan in hun strijd tegen de Engelse en Franse kolonisators van het gebied.

John Frum Cult Vanuatua New Hebrides

Deze strijd was vooral ontstaan doordat de kolonisators het de bewoners van Tanna verboden hadden om enkele oude gebruiken te behouden. Zo werden door christelijke missionarissen op Tanna verschillende zaken in de ban gedaan, zoals feesten op zondag, polygamie en het gebruik van de lokale drug Kava. De lokale bevolking had het hier erg moeilijk mee, maar de opstanden tegen het koloniale regime waren nauwelijks succesvol.

John Frum zou de bewoners van Tanna hebben opgeroepen om zich te verzetten tegen de koloniale overheersers. De eilandbewoners moesten vooral vast blijven houden aan hun eeuwenoude, lokale tradities en het westerse leven afzweren. In het lokale Engels van Tanna staan deze  inheemse gebruiken bekend als kastom, een verbastering van het Engelse customs (gebruiken).

John From America

Toen Tanna in de Tweede Wereldoorlog overspoeld werd met ‘cargo’ van Amerikaanse soldaten, groeide het geloof in John Frum uit tot een cargocult. De bewoners van Tanna begonnen hierna namelijk te geloven dat John Frum een Amerikaan was. Zijn naam is hoogstwaarschijnlijk een variatie op ''John From America'', maar de oorsprong is niet volledig zeker. De bewoners begonnen te geloven dat, wanneer ze vast zouden blijven houden aan hun gebruiken zoals John Frum hen opdroeg, de consumptiegoederen vanzelf weer naar Tanna toe zouden komen.

Het lijkt natuurlijk wat tegenstrijdig dat de bewoners van Tanna geloven dat ze vast moeten houden aan hun oude gebruiken, om zo westerse consumptiegoederen te kunnen krijgen. De bewoners malen daar echter niet om, volgens hen weet John Frum alles en volgen ze simpelweg ‘zijn’ leerstellingen.

De Amerikanen zelf waren overigens niet blij met de cultus. De soldaten gaven meerdere malen aan dat het leger niks te maken had met John Frum, maar het lokale geloof in Frum bleef rotsvast.

Leven in een vulkaan?

75 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, wachten de bewoners van Tanna nog altijd op hun ‘cargo’. Doordat de Amerikaanse vliegtuigen en schepen wegbleven, stierven de meeste andere cargocultussen in de loop der jaren uit. John Frum wordt echter nog altijd vereerd op Tanna, waar jaarlijks ‘John Frum Day’ gevierd wordt. Lokale bewoners verkleden zich als Amerikaanse soldaten en houden optochten gebaseerd op militaire parades. Een rood kruis, afgeleid van Amerikaanse ambulances uit de Tweede Wereldoorlog, geldt als belangrijkste symbool van de cultus.

John Frum Cult Vanuatu Yasur Tanna

Dorpsoudsten stellen geregeld in contact te staan met John, die volgens hen midden in de vulkaan Yasur op het eiland zou wonen. Van daaruit kan hij via ondergrondse gangen makkelijk terug naar zijn huis in Amerika.

Waarom een Amerikaan uitgerekend naar Tanna zou komen, weten de dorpsoudsten niet. Het feit dat zij zich geregeld aan de lokale drug Kava laven voordat ze met John in gesprek gaan, verklaart wellicht een hoop.

Bronnen

Afbeeldingen

Ook interessant: 

Landen: 

Tijdperken: 

Onderwerpen: 

Vergeten D-Day: Italië, 1943

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

GM 2 cover - nu in de winkel

Het tweede nummer van 2024 is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen.