De politieke carrière van Ruud Lubbers

Toen Ruud Lubbers premier werd, was  hij de jongste premier ooit, en toen hij afzwaaide was hij de langstzittende premier in de Nederlandse geschiedenis. Hij leidde drie kabinetten tussen 1982 en 1994 in moeilijke economische tijden. Op woensdag 14 februari 2018 overleed hij. Wat heeft Lubbers voor ons land betekend?

Een pittig karwei

Op 4 november 1982 werd Lubbers premier van Nederland. Hij was toen 43 en daarmee de jongste premier in de Nederlandse geschiedenis. Destijds was er sprake van een slechte economische situatie in Nederland: een grote werkloosheid en een groot financieringstekort. Er was dus genoeg werk aan de winkel. Lubbers zag in dat hervormingen nodig waren om Nederland uit de crisis te trekken. Hij ging ermee aan de slag en introduceerde een beleid dat gericht was op privatisering, deregulering en decentralisatie. Er volgden snoeiharde bezuinigingen. Zo werden subsidies aan niet winstgevende en verouderde ondernemingen werden stopgezet. Met dit ‘no-nonsensebeleid’ wist de premier de staatsschuld en werkeloosheid te laten dalen.

Het Akkoord van Wassenaar

Onder het mom van ‘werk gaat boven inkomen’ kwam het Akkoord van Wassenaar tot stand. De Nederlandse overheid en de organisaties van werkgevers en werknemers sloten een akkoord over loonmatiging. Het compromis hield in: een matiging van de lonen in ruil voor arbeidstijdverkorting. Het kabinet van Lubbers was gericht op het bereiken van consensus door middel van onderhandeling en dialoog. Deze manier van aanpak kreeg de naam ‘het poldermodel’. 

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Kernwapenprotesten

Begin jaren ’80 kwamen in Nederland protesten op tegen het gebruik van kernwapens. De NAVO wilde 48 kruisrakketten in ons land plaatsen om tegenwicht te bieden tegen de nieuwe Sovjetraketten. De discussie over de raketten verdeelde Nederland in twee kampen. Consensus was voor altijd Lubbers het toverwoord, ook bij de kernwapenkwestie. Lubbers deed er alles aan om de voor- en tegenstanders met elkaar te verzoenen. Dit betekende dat de definitieve keuze over de plaatsing van de raketten steeds weer opnieuw werd uitgesteld. Ondanks al het landelijke verzet ging het Kabinet Lubbers in 1984 toch akkoord met het besluit van de NAVO. De kruisraketten zouden echter alleen worden geplaatst wanneer de Sovjet-Unie op 1 november 1985 meer dan 378 raketten had neergezet. Tot een aantal jaar terug heerste er onduidelijkheid over of er ooit atoombommen zijn gestationeerd in Nederland. In 2013 onthulde Lubbers de aanwezigheid van 22 Amerikaanse atoombommen in ondergrondse kluizen in Volkel.  

Twaalf jaar lang premier van Nederland

In 1986 ging Lubbers’ partij, het CDA, de verkiezingscampagne in met de slogan ‘Laat Lubbers zijn karwei afmaken’. Deze kans kreeg hij; opnieuw won Lubbers de verkiezingen. Na Lubbers I en II volgde er zelfs nog een derde Kabinet Lubbers. Met zijn bijna twaalf jaar durende premierschap was Lubbers lang de langstzittende minister-president van Nederland ooit. Pas in 2022 werd de lengte van zijn premierschap overtroffen door de lange regering van Mark Rutte. 

Na zijn minister-presidentschap

Lubbers’ maakte aan het einde van zijn regeerperiode wat interne strubbelingen mee binnen zijn partij en toen hij aftrad liet hij het CDA achter in chaos. Van een glansrijk afscheid was dus geen sprake. Nadat zijn premierschap tot een einde was gekomen, wilde Lubbers wel actief blijven in de politiek. Zo probeerde hij voorzitter van de Europese Commissie te worden en solliciteerde hij voor secretaris-generaal van de NAVO. Deze pogingen waren vergeefs maar in 2000 kwam er alsnog een geschikte functie op zijn pad. Lubbers werd gevraagd voor de functie Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR). Deze functie vervulde Lubbers tot 20 februari 2005. Deze dag kondigde Lubbers zijn ontslag aan. De aanleiding hiervoor was dat hij in 2004 beschuldigd was van ongewenste intimiteiten. Lubbers was het niet eens met de beschuldigingen en beweerde in zijn ontslagbrief slachtoffer te zijn van zwartmakerij. Ondanks deze enigszins roemloze aftocht kreeg hij tijdens zijn afscheidsbijeenkomst een staande ovatie voor zijn verdiensten voor de UNHCR.

Kritiek op asielbeleid

Terug in Nederland koos Lubbers ervoor om de vluchtelingenkwestie niet te laten varen. Van 2006 tot 2009 was Lubbers covoorzitter van de ‘Round Table of Worldconnectors for People and the Planet’ en van 2006 tot 2014 was hij voorzitter van de ‘Stichting voor Vluchteling Studenten UAF’. Lubbers pleitte voor een positievere kijk op het asielbeleid. Zo was hij van mening dat vluchtelingen ook veel talenten hebben en hier meer aandacht aan moest worden besteed. Nederland had juist behoefte aan kenniswerkers en moest niet zo ‘verkrampt’ doen over het asielbeleid.

Het betwistbare nalatenschap van Lubbers

Lubbers werd premier van Nederland tijdens zware economische tijden. Met zijn nieuwe financiële beleid bracht Lubbers ons land naar een verbeterde economische status. De miljardenbezuinigingen en het Akkoord van Wassenaar pakten de enorme werkeloosheid aan en door de invoering van het Poldermodel konden conflicten worden opgelost met een compromis. Ook al was zijn afscheid van het premierschap niet erg triomfantelijk en heeft hij zich niet altijd even zedelijk gedragen, deze latere jaren staan in schril contrast met alle verdiensten die hij heeft gehad voor het land.

bronnen

• NOS.nl: Oud premier Ruud Lubbers (78) overleden 
• de Volkskrant: Ruud Lubbers (1939-2018): Medevormgever van het Nederland zoals we het vandaag kennen
• Wikipedia: Ruud Lubbers 

afbeelding

Nationaal Archief: Ruud Lubbers en Dries van Agt (CDA) 15-2-1981