Het conflict om de Golanhoogten

Op 25 maart 2019 tekenden President Trump en de Israëlische premier Netanyahu een verklaring in Washington waarmee zij de Golanhoogten als Israëlisch grondgebied erkennen. Dit gebied werd in 1967 tijdens de Zesdaagse Oorlog door Israël veroverd op Syrië. Hoe is het conflict om de Golanhoogten begonnen?

De Zesdaagse Oorlog

Het conflict om de Golanhoogten begon met de Zesdaagse oorlog. Van 5 tot en met 10 juni 1967 werd deze oorlog uitgevochten tussen Israël en zijn buurlanden Egypte, Jordanië en Syrië. De laatste twee dagen van de oorlog richtte Israël, nadat Egypte en Jordanië waren verslagen, de aandacht op Syrië en viel de Golanhoogten aan. Veel van de Syriërs daar vluchtten voor het geweld en omdat het Syrische leger snel werd teruggedrongen door de Israëlische troepen werd er een wapenstilstand aangevraagd. De gevechten eindigden op 10 juni. Vervolgens werden de Golanhoogten door Israël bezet en werden er verschillende nederzettingen gebouwd. 

De inwoners van vijf dorpen in het door Israël veroverde gebied kregen de Israëlische nationaliteit aangeboden. De meeste van deze mensen, die voornamelijk uit Druzen bestaan, weigerden echter het aanbod en hielden hun Syrische nationaliteit. Aan het eind van de jaren zeventig werden er ook in het gebied rond de dertig Joodse nederzettingen gevestigd. 

In 1981 verklaarde Israël de Golanhoogten als Israëlisch grondgebied, al werd deze claim op internationaal gebied niet erkend. Syrië eist het gebied sindsdien terug. 

Belang van de Golanhoogten

Het gebied van de Golanhoogten is om verschillende redenen belangrijk voor beide landen. De Golanhoogten zijn een belangrijk deel van de watervoorziening voor alle omliggende landen. Een derde van het drinkwater van Israël komt uit de Golanhoogten. Daarnaast is de grond erg vruchtbaar en wordt het gebruikt voor wijngaarden, boomgaarden en voor veeteelt.

Het gebied heeft daarnaast een groot strategisch belang. De stad Haifa in Noord-Israël is maar enkele tientallen kilometers van de Golanhoogten verwijderd. Je kunt vanaf de Golanhoogten ook de Syrische hoofdstad Damascus zien liggen. Zo zijn de Golanhoogten eigenlijk een ‘’brug’’ tussen Israël en Syrië. Wie die spreekwoordelijke brug bezit, kan de omliggende landen goed in de gaten houden. 

Verdere conflicten om de Golanhoogten

Op 6 oktober 1973 vielen Syrië en Egypte gezamenlijk Israël aan. Daarmee begon de Jom Kippoeroorlog die tot 25 oktober van dat jaar duurde. Syrië wilde hiermee de Golanhoogten op Israël terugveroveren, terwijl Egypte hetzelfde met de Sinaï wilde doen. Na de Jom Kipoeroorlog volgde er op 31 mei 1974 een overeenkomst tussen Israël en Syrië. De ‘’Agreement on Disengagement’’ zorgde ervoor dat Israëlische strijdkrachten zich terugtrokken uit een deel van de Golan. 

Door deze overeenkomst kwam er een vermindering van de Syrische en Israëlische strijdkrachten in een gebied, dat zich over vrijwel heel de Golan uitstrekte. De strijdmachten werden verder van elkaar gescheiden door een bufferzone onder het Syrische burgerbestuur. Op 31 mei van dat jaar werd er ook de vredesmissie (UNDOF) door de Verenigde Naties opgericht. Deze ‘’United Nations Disengagement Observer Force’’ monitorde de bufferzone. Het bevelschrift van de UNDOF werd sindsdien elke zes maanden vernieuwd.

Onderhandelingen over de Golanhoogten

Syrië en Israël onderhandelen vanaf 1991 weer, nu in Madrid. Deze onderhandelingen stopten in 2000, omdat Syrië erop stond dat Israël zich volledig uit het gebied terugtrok. In 2008 kwamen er nieuwe onderhandelingen, met Turkije als bemiddelaar. Turkije was namelijk een bondgenoot van beide landen en vormde zo een ideale bemiddelingspartner, maar ook deze onderhandelingen eindigden, dit keer doordat de Israëlische premier Ehud Olmert afstand deed van zijn functie. 

Ondertussen liet de Druzengemeenschap in het Golangebied steeds meer van zich horen. In de jaren 2010 kwamen vanuit deze gemeenschap steeds meer aanvragen voor de Israëlische nationaliteit. Anderen hielden openbare demonstraties om juist te laten zien dat zij de Syrische nationaliteit wilden behouden.

De erkenning van de Golanhoogten als Israëlisch grondgebied

President Trump heeft al eerder laten merken dat hij vond dat de Verenigde Staten de Golanhoogten als Israëlisch grondgebied moeten erkennen. Nu is deze erkenning vastgelegd door zowel Trump als Israelisch premier Netanyahu. De Verenigde Naties gaan hier echter niet in mee. 

De erkenning zou gunstig kunnen zijn voor premier Netanyahu. Met de steun van Trump maakt de premier goede kans om opnieuw verkozen te worden na de aankomende verkiezingen. Syrië ziet de erkenning echter als ‘’een schaamteloze aanval op de soevereiniteit en territoriale eenheid" van hun land. Door de verklaring van de Verenigde Staten maakt dit hen ‘’de belangrijkste vijand van Arabieren", volgens de Syrische regering. Van andere landen heeft Trump ook veel kritiek gekregen. Eerder kreeg de President al kritiek nadat hij Jeruzalem als de hoofdstad van Israël erkende. 

Bronnen:

• Britannica: Golan Heights 
• BBC: Golan Heights profile
• Defensie: United Nations Disengagement Observer Force (UNDOF)
• NOS: VS erkent Golanhoogten als deel van Israël

Afbeelding:

• Engels: An abandoned Israeli tank Centurion from the Yom Kippur war on display in the Golan Heights: Shmuel Spiegelman [CC BY-SA 1.0], via Wikimedia Commons