Het stadhuis van Bolsward

Het stadhuis van Bolsward werd gebouwd tussen 1614 en 1617. Het diende destijds als waag en als ontmoetingsplek voor het gemeentebestuur. Het stadhuis wordt beschouwd als het hoogtepunt van het ‘Friese maniërisme’, een bouwstijl uit de 17de eeuw. Het pand staat sinds 2011 leeg, nadat de gemeente Bolsward opging in de gemeente Súdwest-Fryslân. Daar lijkt nu verandering in te komen: de gemeente wil het stadhuis omtoveren in een historisch cultureel centrum.

Het stadhuis van Bolsward in de zeventiende eeuw

In 1614 werd op de kenmerkende plek aan de Jongemastraat een nieuw stadhuis gebouwd, als vervanging van het pand dat hier sinds 1474 had gestaan. De ontwerper van het gebouw was Jacob Gysbert, burgemeester van de stad en van beroep kistenmaker. Hij liet het gebouw optrekken in de stijl van het Fries-maniërisme (Late Renaissance). Enkele kenmerken van deze stijl zijn trappen aan de voorzijde van een pand en doorlopende zuilen. De uitvoering van het project was in handen van Abraham Jacobs, de stadstimmerman. Hij werd bijgestaan door Marten Dominici, stadsmetselaar en een aantal steenhouwers, waaronder Jan Pyters, Hans Lourens en Hans en Hendrik Minneman. Het bouwwerk werd voltooid in 1617.

Beschrijving van het stadhuis van Bolsward

Het souterrain van het pand diende oorspronkelijk als waag. Wanneer een stad stadsrechten bezat, dan mocht de stad een eigen waag gebruiken en hier belasting op heffen. Een waag stond symbool voor eerlijke handel; in het stadhuis is nog één weegschaal aanwezig. De bel-etage (iets verhoogde begane grond) heeft horizontale zandstenen banden en ionische zuilen, uitgevoerd in baksteen. De balustrade, op de eerste verdieping, gaat over in een topgevel met rolwerk. Vanaf de voorzijde is de achtzijdige klokkentoren goed te zien. In deze klokkentoren hangen klokken van klokkengieters Hans Falck (1578-1653) en Petrus Overney (1636-1711). Op de rand van de grote klok staat geschreven: ‘tel zorgvuldig de uren welke mijn stem verkondigt: een van die vele zal uw laatste zijn.’ Ook is een carillon te zien, deze werd in 1955 in het stadhuis geplaatst.

Vierschaar en het Salomonsoordeel

Bij de ingang van het stadhuis pronken enkele beelden. In de nis boven de deur zien bezoekers Justitia, een Romeinse godin en personificatie van het recht. Naast haar staan Spes, godin van hoop en Fides godin van de loyaliteit. Het is geen toeval dat deze goden over het stadhuis waken. Direct achter de ingang ligt namelijk de vierschaar, een ruimte waarin vroeger recht werd gesproken. Dit gebeurde door een ‘Wethouderschap’ en vond plaats in de vierschaar. In het stadhuis van Bolsward hangt om deze reden ook een schilderij van het Salomonsoordeel, een verhaal uit de Hebreeuwse Bijbel. Salomon was koning van Israël, toen hij op een dag werd benaderd door twee vrouwen. Beide vrouwen waren zwanger geweest en hadden een kind gekregen, maar één van de baby’s was overleden. Beide vrouwen claimden de moeder te zijn van het nog levende kind. Salomon besloot daarop de baby in tweeën te delen, omdat beide vrouwen immers recht hadden op de helft. De ene vrouw ging akkoord met dit voorstel, de andere barstte in tranen uit en gaf het kind uit handen. Toen wist Salomon wie de echte moeder was: de vrouw die haar kind liever levend zag, dan in haar eigen armen. Salomon staat nog altijd symbool voor wijsheid en het maken van de juiste beslissingen.

Oudheidkamer Bolsward en historisch centrum

Boven in de vierschaar zit sinds 1955 een gemeentelijk museum. Deze ‘Oudheidkamer’ bevat diverse voorwerpen uit de geschiedenis van de Bolsward, waaronder zilveren lepels en bekers, 18de eeuws aardewerk en bijzondere munten die in de stad zelf geslagen zijn. Deze kamer is nog altijd te bezichtigen, samen met enkele andere ruimtes van het stadhuis. Per 1 januari 2011 is de gemeente Bolsward opgegaan in de gemeente Sûdwest-Fryslân. Hiermee ging ook de oude functie van het stadhuis verloren. Momenteel worden plannen uitgewerkt om van het pand een historisch centrum te maken. In de toekomst moeten hier lezingen worden gegeven en exposities worden georganiseerd. Historisch materiaal, uit het archiefdepot van de gemeente, kan in het nieuwe centrum een plek krijgen. Wanneer de plannen doorgaan zal ook een kunstcollectie in het stadhuis worden ondergebracht. Het nieuwe historisch centrum zou in 2018 haar deuren kunnen openen.

Ingezonden door Meyndert Bos

Meer geschiedenis nieuws lezen? Geschiedenis Magazine is hét tijdschrift voor geschiedenisliefhebbers. Laat je inspireren en profiteer van de speciale aanbieding: 1 jaar slechts € 37,50 (i.p.v. € 59,95) én 5 welkomstcadeaus!