Was Josip Broz Tito eigenlijk wel een echte Joegoslaviër?

Identiteit van President Tito van Joegoslavië

“Hij was zeker niet Joegoslavisch”, concludeerde de Servische krant Blic op 19 augustus 2013. Uit een fonologische analyse van de CIA bleek dat Tito, van 1953 tot 1980 president van Joegoslavië, zijn medeklinkers ‘met een buitenlands accent’ uitsprak tijdens een toespraak die hij in 1977 hield. Al in de jaren ’70 waren er geruchten over de nationaliteit van de Joegoslavische president.

Volgens de algemene leest werd Josip Broz, bijgenaamd Tito, geboren op 7 mei 1892 te Kumrovec in het huidige Kroatië, dat op dat moment bij Oostenrijk-Hongarije hoorde. Hij had een Kroatische vader en een Sloveense moeder. In het jaar 1910 sloot Tito zich aan bij de Socialistische Beweging in Zagreb. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vocht Tito mee in het Oostenrijks-Hongaarse leger. Tito raakte tijdens gevechten aan het Russische front gewond en hij werd gevangen genomen door de Russen. Gedurende zijn gevangenschap in Rusland kwam hij in contact met de propaganda van het Bolsjewisme. Na zijn gevangenschap bleef Tito in Rusland en was hij in 1917 getuige van de Oktoberrevolutie in Rusland. Dit maakte indruk op Tito, waardoor hij een communist werd.

Joegoslavische Communistische Partij

In 1920 keerde Tito terug naar Kroatië, dat na de Eerste Wereldoorlog bij Joegoslavië was komen te horen. Hij wist zich in 1928 op te werken tot secretaris van de Communistische Partij van Zagreb. Deze partij was in 1921 al verboden, waardoor de partij ondergronds moest opereren. De politie en de regering kregen Tito in het oog en pakte hem al snel op. Hij belandde hierna voor ruim 5 jaar in de gevangenis.

Was Josip Broz Tito eigenlijk wel een echte Joegoslaviër?

Nadat hij was vrijgekomen in maart 1934 vertrok Tito naar de Sovjet-Unie. Daar wist hij zich binnen het Politbureau hoger op te werken. Stalin liet de partijtop van de inmiddels niet meer verboden Joegoslavische Communistische Partij grotendeels uit de weg ruimen, waardoor Tito de kans kreeg om de partijtop te reorganiseren. In 1937 werd hij de secretaris-generaal van de partij.

Tito aan de macht na de Tweede Wereldoorlog

Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog probeerde Hitler in 1941 Joegoslavië te bezetten. Het hele land verzette zich, waaronder de partizanenbeweging van Tito. Dankzij zijn daadkrachtige verzetsrol tijdens de Tweede Wereldoorlog wist Tito zich in het Joegoslavië van na de oorlog op te werken tot premier (1945) en president (1954). Gedurende zijn premier- en presidentschap zette Tito zich in voor het behoud van de Federatie Joegoslavië, waarbij hij geweld en zuiveringen niet schuwde. Na zijn dood op 4 mei 1980 viel de Federatie uit elkaar door verschillende oorlogen.

De bindende rol van Tito zorgde al in de jaren ’70 voor de geruchten dat Tito zelf geen Joegoslaaf zou zijn. De verhalen over zijn afkomst lopen uiteen. Zo zou hij een door Stalin opgeleidde Russische prins zijn en dachten anderen dat hij een zoon was van een Pools-Joods gezin uit Brooklyn, New York. In een fonologisch onderzoek uit 2013 dat door de Amerikaanse inlichtingendienst CIA gedaan werd, stond dat Tito van Poolse of Russische afkomst was en zeker geen Joegoslaviër was. Maar of hiermee de identiteit van Tito definitief kan worden vastgesteld blijft de vraag.