Geen afbeelding beschikbaar

Klokkijken door de eeuwen heen

Een nieuw wereldrecord staat ‘op de klok’. Amerikaanse wetenschappers van het ‘National Institute of Standards and Technology’ (NIST) zijn erin geslaagd een atoomklok te ontwikkelen die een afwijking heeft van maar één seconde in de vijf miljard jaar. Al vanaf de prehistorie blijkt de mens zeer inventief in het zoeken naar manieren om ‘bij de tijd’ te zijn.

 


Klokkijken met de natuur


4.000 jaar v. Chr. lazen de Egyptenaren de tijd af aan de hand van de zon. Er werd een stok in de grond gezet en door het verplaatsen van de schaduw kon men zien wanneer er een etmaal was gepasseerd. De Egyptenaren wisten op dat moment nog niet dat zij maten hoelang één rotatie van de aardbol duurt.


Rond 800 v. Chr. werd de methode verfijnd. Een schijf met cijfers, nu een zonnewijzer genoemd, werd onder de stok geplaatst, waardoor de tijd nauwkeuriger afgelezen kon worden. In Griekenland scheen de zon echter niet altijd dus ontwierpen de Grieken 300 jaar v. Chr. de waterklok. Er druppelde water tussen een reservoir en een schaal, waarna door middel van de stand van het water de tijd afgelezen kon worden. Niet alleen kon de tijd nu ook ’s nachts bijgehouden worden, ook werd de waterklok ingezet om de spreektijd van mensen in de rechtbank en in het parlement te beperken.


Methodes voor het waarnemen van tijd


Een andere manier om te bepalen hoe laat het is, ontstond rond het jaar 1000. Mensen gebruikten kaarsen met daarop streepjes om te zien hoe lang een kaars brandde. Tussen de 12e en de 14e eeuw deed de zandloper zijn intrede in West-Europa. Dit instrument geeft de eindigheid van de tijd aan, vandaar dat ‘Magere Hein’ ook dikwijls met een zandloper wordt afgebeeld. In de middeleeuwen werd de behoefte naar een veel nauwkeuriger uurwerk gevoed vanuit de kloosters, waar monniken een vast dagritme volgden. In de 14e eeuw werd de klok uitgevonden.



Leestips-Boeken 








Titel: Eeuwig gaat voor ogenblik - Tijd en de Middeleeuwen
Redactie: Jasmijn Bovendeert
ISBN: 906550771X
Uitgever: Verloren
Prijs: € 8,-


 


 



De klok als religieus middel


De eerste klokken, die enkel in staat waren om uren aan te geven, werden in kloosters geplaatst zodat monniken op gezette tijden konden bidden. Er wordt verondersteld dat de klok in de kathedraal van Salisbury uit 1386 de oudste nog tikkende klok ter wereld is. Een grote stap in de geschiedenis van het weergeven van de tijd werd gezet door Christiaan Huygens. In 1656 heeft hij het slingeruurwerk uitgevonden waarmee de tijd tot op een seconde juist benaderd werd. De elektrische klok werd in 1841 uitgevonden door Alexander Bain.


Uitvinding van de atoomklok


De Brit Louis Essen ontwierp in 1955 de eerste atoomklok. Deze uitvinding zorgde ervoor dat er in 1972 werd besloten wereldwijd afscheid te nemen van de astronomische tijd. De atoomklok bleek constanter dan de rotatie van de aarde, vandaar dat de tijd af en toe met een schrikkelseconde wordt gecorrigeerd.


Eind januari 2014 is er met de nieuwe atoomklok weer een stap gezet in de ontwikkeling van het waarnemen van de tijd. De wetenschappers van het NIST verwachten tevens binnen ‘afzienbare tijd’ de nauwkeurigheid van hun klok nog meer aan te scherpen. De toekomst zal het leren, want een tijdmachine bestaat nog altijd niet.

Bronnen

- guinnessworldrecords.com, oldest clock

- wetenschap.infoyo.nl, De geschiedenis van de klok

- trouw.nl, Opmars van de klok

- nature.com, new atomic clock

Landen: 

Personen: 

Tijdperken: 

Onderwerpen: 

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen. 

Vergeten D-Day: Italië, 1943

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Saga vikingen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!