Nederland aan tafel

Nederland aan tafel

Nederland staat internationaal niet bepaald bekend om haar cuisine. Ook in Nederland zelf bestaat het menu tegenwoordig vaker uit buitenlandse gerechten, dan uit traditioneel Hollandsche pot. We eten Chinees, Indiaas, Japans, Thais, Mexicaans, Italiaans enzovoorts. Maar wat werd er vroeger eigenlijk opgediend aan de Nederlandse keukentafels?


Piepers en pap


Hoewel de aardappel in veel West-Europese landen volksvoedsel nummer één is, komt het gewas oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Halverwege de 16e eeuw werd de pieper meegenomen door Spaanse ontdekkingsreizigers en het gewas verspreidde zich vervolgens vanuit Spanje langzaam over Europa. In eerste instantie haalden veel mensen hun neus op voor het gewas, omdat veel onderdelen van de plant giftig zijn. Pas rond de achttiende eeuw verscheen de aardappel steeds vaker in de Nederlandse keukens. Tegenwoordig is de aardappel niet meer weg te denken uit de Nederlandse keuken en kijken velen uit naar de winterse stamppotten. Voordat de aardappel naar Nederland kwam was graan het basisvoedsel. Hier werd brood en pap van gemaakt. Nog steeds eet de gemiddelde Nederlander vaak een lekker bammetje tijdens de lunchpauze en is graan een belangrijk onderdeel van ons voedingspatroon. Overigens at men niet overal hetzelfde in heel Nederland. In de echte vissersplaatsen, zoals Amsterdam, werd bijvoorbeeld veel meer vis gegeten. Wat betreft groente was de keuze vrij beperkt. Kool, wortelen en bonen stonden nog wel eens op tafel, maar over het algemeen was groente niet erg populair. Daarbij werd de nu zo geprezen voedingsgroep lange tijd qua voedingswaarde niet erg hoog ingeschat en hielden veel armere mensen het dus bij piepers en pap en soms een stukje vlees.


Vergeten groenten


In het welvarende westen is er natuurlijk een overvloed aan eten en verschijnen er steeds meer exotische voedingsmiddelen in de supermarkten en restaurants. Het is voor velen moeilijk voor te stellen, maar heel veel groente en fruit dat tegenwoordig de schappen vult in praktisch iedere supermarkt, was voor de jaren zeventig van de vorige eeuw geheel niet standaard. Aubergine, avocado, broccoli, courgette, paprika, mango of kiwi lag vroeger zeker niet bij grootmoeder op het bord. Daar tegenover staat, dat we tegenwoordig veel groenten links laten liggen die vroeger wel vaak geserveerd werden aan de Nederlandse tafel. Dit worden ‘vergeten groenten’ genoemd. Een goed voorbeeld is de pastinaak, een witte wortel met een zoetige smaak. Waarom deze groente precies uit de gratie is geraakt in Nederland is niet geheel duidelijk. In Groot-Brittannië en Ierland wordt deze groente nog veelvuldig gegeten. Een ander voorbeeld zijn schorseneren. Ook deze groente hebben de meeste mensen tegenwoordig niet meer op het boodschappenlijstje staan. Het klaarmaken van deze groente heeft nogal wat voeten in de aarde en is daarom waarschijnlijk van het standaardmenu verdwenen. De groente is nu echter ook in een potje te verkrijgen en werkt op deze manier aan een comeback op het Nederlandse menu.









Titel: Traktaat van de kampernoeljes, genaamd duivelsbrood door Franciscus van Sterbeeck (1668) - Een paddenstoelentraktaat uit de zeventiende eeuw
Auteur: Franciscus van Sterbeeck
ISBN: 9789065509178
Uitgever: Verloren
Prijs: €14,-



Bier bij het ontbijt


Naast de aardappels, groenten en pap moest er natuurlijk ook nog gedronken worden. De armen dronken gewoon water, maar zodra er iets te besteden was schonk men bij het ontbijt al het eerste biertje in. Het ging hier echter om bier met een heel laag alcoholpercentage. Ook de jongere generatie bediende zich gedurende de middeleeuwen van bier. Tegenwoordig is drinken van alcohol op jonge leeftijd taboe. Sinds begin 2014 is de leeftijd om alcohol te mogen drinken in Nederland verhoogd van 16 naar 18 jaar. De leeftijdsgrens van 16 jaar werd al in 1881 ingevoerd. Meer hierover lees je in dit artikel.


Met het gezin aan tafel?


Tegenwoordig is eten voor de televisie in veel gezinnen heel normaal. Zeker als de kinderen wat ouder worden verplaatsen veel families zich met het bord op schoot naar de bank. Dit was vroeger wel anders; eeuwenlang heeft men gezamenlijk aan tafel gegeten. Gedurende de middeleeuwen was het hierbij gebruikelijk om tafelgoed, zoals bekers en messen, te delen met een andere tafelgenoot. Pas in de loop van de 17e eeuw werd het bij de elite steeds gebruikelijker om een eigen setje bestek aan tafel te gebruiken. Kinderen moesten overigens wegens een gebrek aan meubels zelfs in gegoede kringen vaak staan aan tafel. De allerjongsten zaten bij iemand op schoot. Tegenwoordig heeft bijna iedere baby die kan zitten een persoonlijke zetel aan tafel. Kinderstoelen zijn er vandaag de dag in alle soorten en maten, zoals hier te zien is.

Landen: 

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

De wieg van de Zijderoute

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Vergeten D-Day: Italië, 1943

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen.