Nederlanders vestigen zich op Manhattan
Nieuw Amsterdam 1610- Met zijn schip de Halve Maen kwam Henry Hudson geheel onverwachts aan bij een eiland aan de monding van de Atlantische Oceaan. Dit eiland zou later uitgroeien tot Manhattan, maar aanvankelijk hadden de compagniebazen van de WIC helemaal geen belangstelling voor dit gebied.
In 1609 had de Republiek het Twaalfjarig Bestand gesloten met de Spanjaarden en de Portugezen. In hetzelfde jaar nam de VOC de Engelse Henry Hudson in dienst om een Noordelijke zeeweg naar Azië te zoeken. Hij raakte echter van zijn oorspronkelijke koers af en kwam in 1609 aan op de kust van Newfoundland, in het huidige Canada.
Na de reparatie van zijn schip, 'de Halve Maen', voer hij door naar het zuiden, waar hij op 10 juni 1610 stuitte op het eiland Mannahatta. Er werden verscheidene factorijen opgericht en de handel in bever- en ottervellen met de inheemse indianen floreerde. Aanvankelijk toonden de compagniebazen in Nederland geen belangstelling voor de nieuwe vondst, maar toen het lucratiever bleek dan aanvankelijk gedacht werd, kwam daar verandering in.
Vrij snel daarna werd er een fort gebouwd op de zuidelijke punt van Manhattan, Fort Oranje. De Nederlanders vestigden zich al snel ook in omliggende gebieden, dat de naam Nieuw-Nederland kreeg. Manhattan werd in deze tijd vaak aangeduid als Nieuw-Amsterdam.
Fort Amsterdam
Na de oprichting van de West-Indische Compagnie (WIC) in 1621 nam zij Nieuw-Nederland over. Fort Amsterdam werd gesticht, naast het al bestaande Fort Oranje, op bevel van de Staten Generaal onder bestuur van de WIC. Ondanks de aanwezigheid van deze Nederlandse handelsposten, was het eiland nog geen officieel Nederlands bezit.
Pas in 1624 kregen de Nederlanders definitef zeggenschap over Manhattan toen koopman Peter Minuit het eiland van de inheemse Lenape-stam kocht. Over dit verhaal gaan verschillende legendes de ronde. Het meest beroemde verhaal is dat Minuit slechts 24 gulden aan ''kralen en andere snuisterijen'' aan de Indianen zou hebben betaald. Er zijn echter geen bronnen die dit verhaal definitief bevestigen of ontkrachten.
Van echte kolonisatie in de vorm van volksplanting was in die tijd echter nog geen sprake. Slechts enkele factorijen waren langs de kust gebouwd in opdracht van Amerikaanse kooplieden. Het compagniebeleid was slechts gericht op de handel. Daar kwam al snel verandering in. In het voorjaar van 1624 werden met het schip ‘Nieuw Amsterdam’ de eerste kolonisten aangevoerd.
Tot aan 1628 heeft de compagnie verscheidene pogingen ondernomen tot kolonisatie van Nieuw Nederland. Een kolonist was het aan de compagnie verplicht om zich zes jaar op de hem toegewezen grond te vestigen. Desondanks waren de kosten van kolonisatie voor de WIC erg hoog en waren meer kolonisten nodig. Het resultaat was juist dat in de periode 1627 en 1628 meer repatrianten met de schepen terug kwamen dan er kolonisten naar Nieuw-Nederland gingen. De periode van 1655 tot 1664 werd echter juist gekenmerkt door voorspoed. Er was een snelle bevolkingstoename en er werd winstgevend handel gedreven.
Val van Nieuw Amsterdam
Particulieren in het gebied dreven met redelijk succes handel, maar het beleid van de WIC in Nieuw-Nederland volkomen faalde. Naast de slechte economische situatie en het wanbeleid vanuit Nederland nam ook de concurrentie vanuit Engeland toe. Desondanks kwam het einde van de kolonie zeer plotseling. In 1664 viel Nieuw-Amsterdam doordat er een grote Engelse vloot voor de kust verscheen, waarna de Nederlandse Gouverneur-generaal Stuyvesant de stad zonder slag of stoot overgaf.
Bij de Vrede van Breda in 1667 werd vastgesteld dat Engeland Nieuw-Nederland mocht behouden. Ze doopten het onmiddellijk om tot New York. Ter compensatie kreeg Nederland de zeggenschap over het huidige Suriname. Ten tijde van de overname telde Nieuw-Nederland 6.000 inwoners, waarvan er 1500 in Nieuw-Amsterdam woonden. Net als het huidige New York was Nieuw-Amsterdam uitgegroeid tot een meltkroes van verschillende culturen. Er woonden niet alleen heel veel Europeanen, maar ook Afro-Amerikanen, Joden en Quakers.
In 1673, tijdens de derde Engels-Nederlandse oorlog werd de kolonie nog kortstondig terugveroverd. Het bleef in Nederlandse handen tot deze oorlog in 1674 ten einde kwam. Bij de daaropvolgende Vrede van Westminister, die gesloten werd op 19 februari 1674, werd het definitief afgestaan aan de Engelsen.
Bron:
Trouw. Wat betaalden de Hollanders voor Manhattan?
Leestip:
Beverwijck – A Dutch Village on the American Frontier, 1652-1664
Auteur: Janny Venema
Uitgever: Verloren
ISBN: 9789065507600
Prijs €39,–
