Onafhankelijkheid Jordanië

Na eeuwen lang onder Ottomaanse heerschappij te hebben gestaan en vijftien jaar onder Brits bewind werd Jordanië op 25 mei 1946 een onafhankelijke staat. De Jordanese bevolking heeft door de eeuwen heen veel verschillende machthebbers gekend en het grondgebied is diverse malen geannexeerd door machtige rijken van weleer.

Jordanië in de Oudheid

Het Jordanese grondgebied is onderdeel geweest van vele inmiddels vergane rijken. Al in het stenen tijdperk woonden er mensen in het huidige Jordanië. Onder invloed van het machtige Egyptische rijk heerste farao Toethmosis III (1479-1425 v.Chr) over het rijk Kanäan, waar het tegenwoordige Syrië, Israël en Jordanië onder vielen. Na deze tijd werd Jordanië opgedeeld in verschillende staten Ammon, Edom en Moab en kenden ze verschillende machthebbers. Opeenvolgend heersten de Assyriërs, Babyloniërs en de Perzen over Jordanië. In 64 n. Chr. veroverden de Romeinen Jordanië en werd het gebied onderdeel van de bloeiende Romeinse handel. Ook na de Romeinse periode volgden de verschillende machthebbers zich op tot het gebied in 1516 tot provincie werd gemaakt van het Ottomaanse Rijk.

Onderdeel van het Ottomaanse Rijk

Als onderdeel van het Ottomaanse Rijk was Jordanië een vrij onbeduidend gebied: weinig inwoners en weinig economische activiteit. Aan het einde van de negentiende eeuw trok het Ottomaanse Rijk richting de Drievoudige Alliantie, het militaire verbond tussen Duitsland, Italië en Oostenrijk-Hongarije. Dit mogelijke bondgenootschap verontrustte de Britten, die vreesden voor een handelsblokkade richting het oosten. De Duitsers financierden de aanleg van spoorwegen in het Jordanese grondgebied en er trokken grote aantallen Ottomaanse soldaten richting de grenzen. De lokale Jordanese bevolking zag de Ottomaanse legers met argusogen aan en plannen voor verzet werden gemaakt.

Opstand tegen de Ottomanen

De Britse hoge commissaris in Egypte, Sir Henry McMahon, had als taak van de Britse regering om het verzet van de lokale Jordanese bevolking te voeden. Uit zijn correspondentie met Hussein, de sjerif van Mekka, bleek dat de Britten de Jordaniërs een eigen staat beloofden in ruil voor hun loyaliteit in het gevecht tegen de Ottomanen. Met behulp van Britse wapenleveringen en geldelijke donaties kwamen de Arabische legers onder leiding van de sjerif van Mekka in 1916 in opstand tegen de Ottomanen.

Onder Brits bewind

Wat de sjerif niet verteld was, was dat de Britten ondertussen een overeenkomst hadden gesloten met de Fransen en de Russen over de verdeling van het gehele Midden-Oosten. Deze geheime afspraak heette de Sykes Picot Overeenkomst van 1916. Daarnaast beloofden de Britten in 1917 aan hun joodse inwoners dat zij een Joodse staat in Palestina voor hen zouden oprichten. De gevolgen van dit diplomatieke gekonkel werden de daaropvolgende jaren pas echt duidelijk.

Al vanaf 1920 claimden leiders uit allerlei Arabische regio’s de heerschappij en onafhankelijkheid van diverse staten waardoor de verdeling van het Ottomaanse Rijk een chaotisch getouwtrek werd. De Britten grepen in en onder leiding van Winston Churchill werd tijdens de Caïro Conferentie in 1921 besloten dat het gebied ten oosten van de rivier de Jordaan tot aan de Golf van Akaba een Arabisch bestuur zou krijgen en voortaan de naam Transjordanië zou krijgen. Ondanks hun eigen overheid zou de uiteindelijke macht over Transjordanië in Britse handen blijven. Omdat ze van alle zijden bevochten werden kwam er in 1922 officieel een einde aan het Ottomaanse Rijk.

Gehele onafhankelijkheid Jordanië

Transjordanië was een kleine staat met zo’n 400.000 inwoners en weinig infrastructuur. In 1923 gaven de Britten aan dat Transjordanië in de toekomst een onafhankelijke staat diende te worden en zij begonnen aan de opbouw van een moderne staat. Wegen, onderwijs, politie en andere overheidsinstellingen werden gevormd onder toeziend oog van de Britten. Jordanië was een armoedig land waar de Britten niet veel financieel voordeel uit haalden, maar de strategische ligging zorgde ervoor dat Palestina en Egypte goed bereikbaar bleven voor de Britten. Na de Tweede Wereldoorlog was Groot-Brittannië echter financieel uitgeput en besloot men een einde te maken aan de Britse financiële en politieke invloed in Transjordanië. Uiteindelijk werd het Britse mandaat met Transjordanië op 22 maart 1946 afgeschaft en werd Jordanië een geheel onafhankelijke staat.

 

 

Rubrieken: 

Landen: 

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen. 

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief.