Roald Amundsen en de eerste expeditie naar de Zuidpool

“Een van de grootste prestaties in de moderne menselijke geschiedenis”, aldus de Noorse premier Jens Stoltenberg over de expeditie van Roald Amundsen. De ontdekkingsreiziger Amundsen was in 1911 de eerste mens die de Zuidpool bereikte. Zijn prestatie werd enigszins overschaduwd door de dood van zijn Britse rivaal Scott, die slechts een maand later aankwam op de zuidpool. 

Geboren ontdekkingsreiziger

Roald Amundsen werd geboren op 18 juli 1872 in het Noorse Borge. Al op jonge leeftijd behaalde hij zijn stuurmansdiploma en wist Roald dat hij ontdekkingsreiziger wilde worden. Als kind sliep hij met de ramen open om aan de kou te wennen. Na een tijdje gewerkt te hebben aan boord van enkele robbenjagers ondernam hij tussen 1903 en 1906 zijn eerste expeditie naar Noord-Canada. Hij was de eerste die de Noordwestelijke Doorvaart bevoer en de Stille Oceaan bereikte via het noorden. Drie jaar later begon hij aan de voorbereidingen voor zijn grote droom: een missie naar de Noordpool.

Expeditie naar de Zuidpool

Vlak nadat Amundsen genoeg investeerders had gevonden om zijn reis te financieren kreeg hij echter te horen dat er al iemand anders op de Noordpool aangekomen was. Voor de buitenwereld hield Amundsen vol dat dit geen probleem vormde omdat hij met zijn reis een wetenschappelijk doel nastreefde, maar in het geheim besloot hij zijn bestemming te veranderen naar de Zuidpool. De Noor besloot zijn investeerders hiervan niet op de hoogte te stellen en ook Fridtjof Nansen, van wie Amundsen het schip Fram had geleend, wist niets van deze verandering. Zelfs de bemanning werd pas voor de kust van Afrika op de hoogte gesteld dat zij richting de Zuidpool in plaats van de Noordpool voeren.

Concurrentie van Robert F. Scott

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Ondertussen was ook de Britse ontdekkingsreiziger Robert F. Scott op zijn schip de Terra Nova onderweg naar de Zuidpool. Aanvankelijk was Scott van plan om zijn reis op een rustig tempo te ondernemen en veel tijd te besteden aan wetenschappelijk onderzoek, maar toen hij hoorde over de koerswijziging van Amundsen ontstond er een race naar de Zuidpool. Op het moment dat Scott arriveerde in de natuurlijke ijshaven van de Bay of Whales had Amundsen hier al zijn uitvalsbasis opgericht. Scott besloot daarop nog honderd kilometer oostelijker te varen en vestigde zich uiteindelijk op McMurdo Sound. Zowel Amundsen als Scott organiseerde vervolgens expedities om voorwaartse bases op te zetten, maar geen van beide slaagde er in om voor het invallen van de Arctische winter in april de Zuidpool te bereiken.

Voorbereiding van de Noren en de Britten

Pas half oktober konden beide groepen weer beginnen aan hun expeditie naar de Zuidpool. Naast de gunstigere uitvalsbasis (de Bay of Whales lag ruim 111 kilometer dichter bij de Zuidpool dan MrMurdo Sound) had Amundsen ook de beschikking over meer ervaring en beter materiaal. Zo maakte Scott gebruik van pony’s en motorsleden om de voorraden te vervoeren, terwijl Amundsen simpelweg koos voor hondensleeën. Ondanks dat Amundsen uiteindelijk ruim de helft van zijn honden af moest maken om de rest te kunnen voeden, bleek hij toch de betere keuze gemaakt te hebben. De motorsleden van Scott liepen namelijk al snel vast in de sneeuw en ook de pony’s bleken niet bestand tegen de kou. De Britten waren daarom uiteindelijk genoodzaakt hun voorraden zelf mee te dragen, waardoor ze per dag veel minder kilometers konden afleggen.

Verovering van de Zuidpool

Het was dan ook de Noorse expeditie onder leiding van Roald Amundsen die op 14 december 1911 als eerste de Zuidpool bereikte. Pas 33 dagen later, op 17 januari 1912, arriveerde ook de groep van Scott op de Zuidpool, waar ze de achtergebleven tenten van de Noren aantroffen. Toch was er aanvankelijk meer aandacht voor de prestaties van de Britse expeditie, waarschijnlijk omdat de hele groep bestaande uit vijf man, uitgeput en gedesillusioneerd omdat ze verslagen waren, de terugreis niet overleefden. Deze lijdensweg leverde hen eeuwige roem op in hun moederland en de wereld. Scott en Amundsen gingen de geschiedenis in als boegbeelden van de 'Heroïsche Tijd van Antarcticaverkenningen' (1897-1922), en de menselijke drang tot het bedwingen van zelfs de meest ondoordringbare gebieden. 

Bronnen:

• Bown, S. (2012) The Last Viking – The Life of Roald Amundsen : conqueror of the South Pole (Aurum Press Ltd, London)
• Britannica, Roald Amundsen 
• South Pole, Roald Amundsen 1872-1928 
• Nu.nl: citaat Stoltenberg 

Afbeeldingen:

• Expeditie. By Olav Bjaaland [Public domain], via Wikimedia Commons
• Amundsen. By Anders Beer Wilse [Public domain], via Wikimedia Commons