Van de oudheid tot op heden: de vestimentaire evolutie

Elke ochtend is het aantrekken van onze kleren zo’n banale activiteit geworden dat we er zelfs niet meer bij nadenken. Een complete geschiedenis over de evolutie van kleding goed overbrengen zou eigenlijk een boek met verschillende volumes vergen. Toch trachten we in dit artikel een ruw overzicht te schetsen over hoe onze kleding evolueerde van meer dan 100 000 jaar geleden tot de dag van vandaag.

De grondvesten van de moderne beschaving

Wetenschappers kunnen niet met precisie zeggen wanneer de eerste kledingstukken hun intrede maakten, maar schatten dat dit zo’n 170 000 jaar geleden plaatsvond. Ze baseren deze conclusie op de evolutie van de hoofdluis, die op dat moment zijn overschakeling maakte op kleren. Met andere woorden, 170 000 jaar geleden besloot de hoofdluis zijn overlevingskansen te toetsen door de overstap te maken van hoofd op kleding. De eerste lappen kledij ontwikkelden zich onder de vorm van dierenhuiden die beschutting boden tegen de toenemende kou. Hoe beschermden de homo sapiens zich dan voor die periode tegen de kou? De behoefte aan kleding en beschutting tegen koude kwam er eigenlijk slechts nadat de homo sapien zijn dikke haren begon te verliezen – die tot dan een uitstekende mantel vormden – en zo alsmaar meer getroffen werd door de koude temperaturen. De oudste dierenhuiden die als kleding dienden en nog bewaard konden blijven zijn een ruwe 10 000 jaar oud.

Noodzaak of decoratief?

Een exacte periode definiëren wanneer kledij ook benut werd ter verfraaiing van onze persoon, is door wetenschappers eveneens ongekend. Zo werden er geverfde kledingsvezels gevonden van wel 36 000 jaar oud, maar wie kan ons verzekeren dat die de oudste stukken zijn uit onze geschiedenis..?

De Egyptische beschaving

Waar hedendaagse wetenschappers wél zeker van zijn, is wat de Egyptenaren enkele duizenden jaren voor Christus droegen. Hoewel er niet enorm veel kledingstukken bewaard zijn gebleven, werd er aan de hand van muurschilderingen afgeleid wat de Egyptenaren in die tijd zoal droegen. De doorsnee man droeg bijvoorbeeld een eenvoudige tuniek of een soort doek die als doel had het minimum (de geschlachtsdelen) te bedekken. De vrouw daarintegen droeg een langer, los kleed dat door de jaren heen in toenemende mate versierd werd met kleuren . De sociaal hoger geklasseerde individu’s zoals de de farao’s en priesters droegen ook relatief lange, eenvoudige gewaden maar deze werden tot in de details uitgewerkt waarbij borduursels aangebracht werden in combinatie met schitterende sieraden. De meeste kleding werd vervaardigd uit linnen, daar dit een lichte stof is en het Egyptische klimaat perfect complementeerde.

De Romeinse beschaving

In de tijd van de Romeinen werd er een nog sterkere nadruk gelegd op de sociale dimensie van de kledij. Zo kon men meteen afleiden tot welke sociale klasse iemand behoorde door vast te stellen wat deze laatste droeg. De overwegende kledingsstuken die werden gedraagd door de Romeinen waren toga’s en eenvoudige tunieken, ,maar in tegenstelling tot de Egyptenaren die deze kleren los droegen, combineerden de Romeinen hun toga’s met riemen en touwtjes. Iemand die een toga droeg, behoorde tot een hogere sociale klasse en was een burger. Slaven waren uitgesloten van het dragen van toga’s. Ook militairen, geestelijken en koningen hadden hun eigen soort kledij waardoor men ze makkelijk kon onderscheiden. Tijdens de Romeine beschaving gaf kledij zeer veel informatie over de persoon: men kon zelfs afleiden of een persoon getrouwd was (vrouwen met een stola), of wanneer iemand in een rouwperiode zat (zwarte riem). Daarnaast stapten de Romeinen niet langer blootsvoets maar werden de gewaden gecombineerd met eenvoudige sandalen.

De Middeleeuwen

We maken nu een aanzienlijke stap naar de Middeleeuwen, omdat gedurende deze periode de grootste evolutie werd vastgesteld van de kledij. Enig idee waar die kleurrijke (carnaval)kostuumpjes met verticale strepen van afstammen? Precies, de Middeleeuwen. Dit alles hebben we vandaag te danken aan de jonkheren en jonkvrouwen, die in deze periode door middel van hun kleding aan de samenleving lieten uitschijnen tot welke sociale klasse zij behoorden. Hun kleding moest pracht en praal uitstralen en was daarom vervaardigd van de duurste materialen zoals zijde en fluweel en versierd met erg felle kleuren. Maar zelfs in de adel had men een verdere onderverdeling, met de koning aan de top. Hij versierde zijn reeds dure kledij door bont te laten aanbrengen op de randen en zo nog meer macht uit te stralen. De gewone arbeiders hadden zulke middelen niet en opteerden voor dikke wollen kousen met een dikke losse broek erover en een eenvoudige tuniek. Vrouwen deden het nog simpeler met een linnen onderkleed in combinatie met een tuniek of een jasje. Kinderkleding bestond toen helemaal nog niet: de allerjongsten droegen meestal dezelfde kledij als hun ouders, zij het in een kleiner formaat wanneer dat mogelijk was. Bij de adel zagen de kinderen eruit als miniatuur volwassenen wegens de gelijkenissen in de dure kledij die dan nog gekoppeld werd met sieraden . Pas zo’n 14 eeuwen na Christus begon deze modetrend te veranderen, waarbij mannen wat strakkere broeken begonnen te dragen en overschakelden tot jasjes. De houppelande deed ook haar intrede. Dat was een zeer breed overkleed met enorme plooien en had mouwen die wel tot de grond reikten. Zulke brede en sierlijke kledingsstukken waren uiteraard bestemd voor de adel.

Heden

Vandaag zijn er zo veel soorten kleding en stijlen dat we niet meer weten waar te kijken. Toch hebben we allen zo een beetje onze voorkeur en zien ze onszelf maar na de adolescentie eigenlijk niet meer radicaal wisselen van kledingsstijl. Vanaf de 20ste eeuw bestond een echte wirwar aan kledingsoorten, en er deed zich zelfs iets voor dat vandaag het “anti-mode” verschijnsel wordt genoemd. Er wordt dan helemaal geen rekening gehouden met de moderne normen en men draagt simpelweg wat men wil. Zo ging men bijvoorbeeld oude legerkledij dragen (na WO II), houthakkers hemden, parka’s, etc.. Ook in deze categorie kunnen we die afgewassen en gescheurde jeans plaatsen. De algemene trends bleven zich verder ontwikkelen na WO II, van die oudere kledij die we onze grootouders als kind nog hebben zien dragen, tot de zeer brede gamma’s die hedendaagse webwinkels aanbieden.