Waarom maakten de Japanners de laatste keizer van China staatshoofd van Mantsjoerije?

Aisin-Gioro Puyi, de laatste keizer van China, had een veelbewogen leven. Toen hij nog maar twee jaar was, werd hij keizer en als keizer zou hij maar liefst drie keer afgezet worden. De derde en laatste keer was als keizer van het ‘keizerrijk Mantsjoekwo’, de Japanse vazalstaat in het noorden van China die bestond tussen 1932 en 1945.  

Keizer zonder keizerrijk

In 1912 dwong de nieuwe de regering van China de toen zesjarige Puyi om afstand doen van zijn troon. Wel mocht hij zijn officiële titels houden en in de Verboden Stad blijven wonen. In 1917 werd hij voor minder dan twee weken hersteld als keizer door een krijgsheer, voordat hij weer afgezet werd door een andere krijgsheer. Keizer Puyi had nooit veel macht gehad, maar nadat hij in 1924 op zijn 18e uit de Verboden Stad was gezet door weer een andere krijgsheer, had hij ook geen titels of huis meer. Na anderhalf jaar in de Japanse ambassade te hebben doorgebracht, verhuisde hij naar de Japanse territoria in het noorden van China. De Japanners zouden een belangrijke bondgenoot blijken voor Puyi. De Japanners en de afgezette keizer hadden immers een gezamenlijke vijand: de nieuwe machthebbers in China.

Keizer van Mantsjoerije

Na de Russisch-Japanse oorlog van 1905 had Japan de controle gekregen over het zuidelijke deel van de regio Mantsjoerije in het noorden van China. Het liefst hadden ze echter heel Mantsjoerije ingelijfd. De algemene publieke opinie in Japan was dat ze recht hadden op dat land omdat er zoveel Japanse soldaten waren gestorven, en dat ze het al hadden moeten krijgen bij de vrede in 1905.

In 1931 wist het Japanse leger de regio succesvol te veroveren tijdens de tweede Chinees-Japanse oorlog. In 1932 werd het gebied door Japan uitgeroepen tot de staat Mantsjoekwo. Dit nieuwe ‘land’ werd door weinig andere landen erkend omdat het duidelijk was dat het in de praktijk gewoon Japans gebied was. Als een gevolg hiervan konden de Jappaners in Mantsjoerije alle schijn van legitimiteit gebruiken en werd Puyi uitgenodigd om het staatshoofd te worden van de vazalstaat. Zijn Qing-dynastie kwam namelijk oorspronkelijk uit Mantsjoerije. De voormalige keizer van China had eerder de Japanse regering gevraagd om steun voor zijn terugkeer op de troon. Hoewel de troon van Mantsjoekwo waarschijnlijk niet was wat hij in gedachten had gehad, accepteerde Puyi de positie toch. In 1934 werd hij gekroond tot keizer en werd Mantsjoekwo officieel een keizerrijk. Maar, de titel ten spijt,  Puyi had nooit echte macht. Hij was een stroman voor de Japanse militaire leiding van de regio.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het einde van Mantsjoekwo

Opnieuw had Puyi echter geen geluk met het behoud van zijn troon. In 1945 viel de Sovjet-Unie Mantsjoerije binnen. Puyi werd door hen gevangengenomen en uitgeleverd aan het communistische China, dat de regio in 1949 zou veroveren. De voormalige keizer bracht bijna een decennium door in communistische heropvoedingskampen. Toen hij volledig overtuigd was van het communisme mocht hij van de regering terugkeren naar Beijing, waar hij zijn jeugd had doorgebracht. Uiteindelijk zou hij zijn laatste dagen doorbrengen als tuinier en in 1967 overlijden aan de gevolgen van kanker.

bronnen

• Thoughtco, Where is Manchuria? en Puyi China's last emperor

• Academia.edu, The Manchuria problem