Carnavalsoptocht in Oeteldonk

Waarom wordt carnaval vooral in het zuiden gevierd?

Carnaval wordt voornamelijk gevierd in het zuiden van ons land, onder de rivieren. Waarom is dat eigenlijk zo? En hoe komt het dan dat sommige plaatsen boven de rivieren ook carnaval vieren?

De verdeling in ons land tussen het wel of niet vieren van carnaval valt voornamelijk samen met de plekken waar mensen van oudsher katholiek, of juist protestants zijn. In het zuiden zijn er meer mensen katholiek dan boven de rivieren. En dat komt weer door de Reformatie en de Tachtigjarige Oorlog.

Deze oorlog veroorzaakte verschillende migratiestromen. Vooral toen het Spaanse regeringsleger grote steden in het zuiden heroverde, zochten de protestanten hun heil boven de rivieren en trokken de katholieken juist naar het zuiden. Hierdoor komt het dat de meeste katholieken in het zuiden van ons land wonen en de meeste protestanten in het noorden. Carnaval is van oorsprong [link] een katholiek feest en daarom wordt het voornamelijk in het zuiden gevierd.

Carnaval boven de rivieren

Maar het is te simpel om te zeggen dat de oude grenzen van tijdens de Tachtigjarige Oorlog de verdeling tussen katholiek en protestant – en tussen carnaval of geen carnaval- helemaal verklaren. Er zijn verschillende plaatsen boven de rivieren waar carnaval uitbundig wordt gevierd, vanaf het Westland in Zuid-Holland tot aan het Groningse Kloosterburen. Sommige dorpen kennen een rijke carnavalstraditie, terwijl ze middenin het eigenlijk protestante noorden liggen. Hoe zit dit?


Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!


Holland en Utrecht

Tussen de 11e en 13e eeuw vond de Grote Ontginning plaats in Holland en Utrecht. Tussen de Lek en het IJ werden er veengebieden ontgonnen door de bisschoppen van Utrecht. Na de ontginning werden er boeren naartoe gestuurd om dorpen en steden te bouwen. Zo was de Abdij van Rijnsburg lang geleden eigenaar van Boskoop. Ondanks de reformatie zijn veel van zulke gebieden altijd katholiek gebleven.

Drenthe en Overijssel

Ook in Drenthe en Overijssel werd aan veenontginningen gedaan, waardoor er katholieken van onder de rivieren hier naartoe kwamen. Zo leidde dat in Drenthe tot de vestiging van een nieuwe randveenkolonie. Dit gebeurde echter wat later dan in Holland, namelijk in de 19e eeuw.

Noordoostpolder

Iets soortgelijks gebeurde in de Noordoostpolder. Na de drooglegging midden 20e eeuw vestigden veel Brabantse boeren zich in de nieuwe polder en ook zij namen het carnaval mee uit het zuiden. In onder meer Emmeloord en Rutten wordt de traditie nog steeds in ere gehouden.

Groningen

Maar het kan veel noordelijker: het Groningse Kloosterburen is nog altijd trots op de meest noordelijke carnavalsvereniging van Nederland. De naam verraadt eigenlijk al, ook Kloosterburen heeft een katholiek verleden. De naam verwijst naar twee kloosters die behoorden tot de orde der Premonstratenzers, het Oldeklooster en het Nijenklooster, die al in de 11e eeuw stonden. Na de Reformatie werd ook dit gebied protestants. Je zou kunnen zeggen dat Kloosterburen een katholieke enclave is op het verder protestantse Hogeland.

Ook interessant: 

Saga vikingen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen. 

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.