21 oktober 1639: Slag bij Duins

De Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) speelt zich al 70 jaar af als de Spanjaarden een plan bedenken om de opstandige Noordelijke Nederlanden de loef af te steken. Via zee willen ze de Nederlanden binnenvallen via het Kanaal. Een groot risico, aangezien de oorlogsvloot van de Nederlanden in die jaren steeds sterker aan het worden was. Toen men er in de Republiek Der Verenigde Nederlanden lucht van kreeg dat de Spaanse vloot op komst was, werd meteen actie ondernomen.

Een Nederlandse eenheid oorlogsschepen vertrok op bevel van de Staten-Generaal richting Duinkerken, waar de Spanjaarden met hun Tweede Armada het Kanaal door moesten. De Nederlandse vloot stond onder leiding van Maarten Tromp (1598 - 1653), die al lang aan het hoofd van de Nederlandse vloot stond. Hij ging de strijd aan met slechts 30 schepen. De tweede man aan Nederlandse zijde was de controversiële Witte Cornelis de With (1599 - 1658).

De aanval

De Spaanse vloot stond onder leiding van Don Miguel d’Oquendo en bestond uit 67 schepen en meer dan 24.000 manschappen. De vloten ontmoetten elkaar op 25 september bij Duinkerken, dat in Spaanse handen was. Tromp aarzelde over een mogelijke aanval van Nederlandse zijde, omdat de Spaanse vloot veel groter was. Witte de With wilde echter koste wat kost in de aanval gaan. Uiteindelijk stemde Tromp hiermee en ging Witte de With frontaal in de aanval. De Spaanse vloot schrok hier zo van dat de Nederlandse vloot meteen succes boekte. 

Duins

Hierna kon de gehele Nederlandse vloot oprukken tot bij Duins, waar de Spaanse vloot veilig tussen een aantal zandbanken lag. Intussen had het nieuws van de eerste overwinning in de belangrijke slag en de positie waarin de Nederlandse en de Spaanse vloot zich nu bevonden de Republiek bereikt. Hierop werd besloten om versterking naar de Nederlandse vloot toe te sturen. Uiteindelijk daagde de Nederlandse vloot die bestond uit 96 schepen de Spaanse Armada uit om een nieuwe confrontatie aan te gaan. De Spaanse Armada durfde het gevecht aanvankelijk niet aan te gaan en het duurde lang voordat het uiteindelijk tot de strijd kwam.

Branders

Op 21 oktober was het zover. Er stond gunstige oostenwind voor de Nederlandse vloot en de Spaanse vloot werd zonder dat zij het verwachtten aangevallen. De Spanjaarden wisten hier niet op te reageren en uiteindelijk werd de Spaanse vloot verpletterend vernietigd. Er werd veel gebruik gemaakt van aanvallen met branders, dit waren oudere schepen die in de brand werden gestoken en vervolgens richting de vijandelijke schepen werden gestuurd. De Nederlandse vloot had met deze aanvallen veel succes en verschillende Spaanse schepen werden door de branders vernietigd.

Overwinning

Uiteindelijk wisten de Spanjaarden van de 67 Spaanse schepen slechts 18 schepen te behouden.  Zij wisten Duinkerken te bereiken, wat nog steeds in Spaanse handen was. De Nederlanders verloren slechts één schip bij de Slag om Duins. Na deze verpletterende overwinning voor de Republiek was het duidelijk dat de Spaanse vloot op zee de macht kwijt was geraakt. Dit was een doorslaggevende overwinning voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Maarten Tromp werd als een held onthaald en vlak na de overwinning startten de Spanjaarden de vredesonderhandelingen die zouden leiden tot de Vrede van Munster in 1648 en daarmee tot het einde van de Tachtigjarige Oorlog. De slag is de boeken in gegaan als één van de grootste overwinningen van de Nederlandse marine.