Beruchte politieke moorden van het afgelopen millennium

Op 2 mei 2014 kwam Volkert van der G., de moordenaar van Pim Fortuyn, op vrije voeten. De moord op de lijsttrekker van Lijst Pim Fortuyn op 6 mei 2002 is niet de eerste politieke moord die veel stof heeft doen opwaaien in Nederland.

Graaf Floris V

Floris V werd op 24 juni 1254 geboren te Leiden. Hij was graaf van Holland en Zeeland en vanaf 1291 Heer van Friesland. Floris was bevriend met de Engelse koning Edward I, maar na een dispuut over de wolhandel keerde Floris zich tot de Franse koning Filips IV de Schone voor een nieuw bondgenootschap.

Edward  nam vervolgens contact op met edelen die ontevreden waren met het beleid van Floris om de graaf te laten ontvoeren. Tijdens een valkenjacht werd Floris gevangengenomen door Gijsbrecht van Aemstel, Herman VI van Woerden, Willem van Zaanden en Gerard van Velsen. Hij werd opgesloten in slot Muiderberg.

Op 27 juni 1296 verlieten de edelen met graaf Floris het slot en kwamen ze een menigte van boeren tegen die de vrijlating van de graaf eisten. Daarop trok Van Velsen zijn zwaard en stak de graaf neer, gevolgd door de andere edelen. Zij sloegen vervolgens op de vlucht en Floris V overleed als gevolg van 22 steekwonden.

Lees meer over de moord op Floris V

Willem van Oranje

Willem van Oranje, of Willem de Zwijger, werd geboren op 24 april 1533 op Dillenburg te Duitsland. Terwijl hij stadhouder was raakte Nederland met Spanje verwikkeld in de Tachtigjarige Oorlog in 1568.  

Filips II van Spanje zette in 1580 een geldbeloning van 80.000 Spaanse dukaten op het hoofd van Willem van Oranje. Hierdoor volgden er meerdere moordaanslagen op het leven van de stadhouder.

Op 10 juli 1584 verbleef Willem in het Prinsenhof te Delft, waar hij had geluncht met de burgemeester van Friesland en diens familie. Na de maaltijd liep Willem de trap op naar zijn kamer en werd hij plots neergeschoten door de Fransman Balthasar Gerards. De dader probeerde nog te vluchten maar werd spoedig in de kraag gevat en ter dood veroordeeld. Op 3 augustus dat jaar werd het lichaam van Willem van Oranje bijgezet in de Nieuwe Kerk te Delft, net als de latere Oranjes.

Lees meer over de moord op Willem van Oranje

Johan van Oldenbarnevelt

Johan van Oldenbarnevelt werd geboren op 14 september 1547 te Amersfoort en had een indrukwekkende politieke carrière opgebouwd. In 1582 werd hij zelfs vertrouwenspersoon van Willem van Oranje. Toen deze in 1584 werd vermoord ontstond er een machtsvacuüm.

Van Oldenbarnevelt pleitte ervoor de macht over te dragen aan de zestienjarige zoon van de stadhouder, Maurits. In 1586 werd Van Oldenbarnevelt landsadvocaat en raadspensionaris van de Staten van Holland en was hierdoor in feite plaatsvervangend leider voor de jonge prins.

In eerste instantie verliep de samenwerking tussen de landsadvocaat en de prins voorspoedig. Van Oldenbarnevelt maakte succesvolle beslissingen en initieerde hij onder meer de oprichting van de VOC.

Door een religieus conflict verliep de samenwerking echter steeds stroever. Op 29 augustus 1618 pleegde de prins een staatsgreep en werd Van Oldenbarnevelt met een aantal andere politieke figuren gearresteerd. Op 12 mei 1619 werd de voormalig landsadvocaat ter dood veroordeeld wegens hoogverraad en een dag later werd hij onthoofd op het Binnenhof in Den Haag. Zijn medestanders zagen de executie als een moord.

Gebroeders de Witt

Johan de Witt, geboren op 24 september 1625 te Dordrecht, was van 1653 tot 1672 raadspensionaris van Holland en was met deze functie de machtigste man in de Republiek. Zijn oudere broer Cornelis de Witt, geboren op 15 juni 1623  eveneens in Dordrecht, was regent in Dordrecht, ruwaard van de Heerlijkheid Putten en baljuw van de Beijerlanden.
 
De gebroeders de Witt waren leidende figuren van de Staatsgezinden, aanhangers van de Republiek en haar regenten. Daarmee stonden ze tegenover de aanhangers van het Huis van Oranje-Nassau, de Orangisten.

Begin 1672 viel de Franse koning Lodewijk XIV de Republiek binnen. De Staten-Generaal begonnen aan vredesonderhandelingen met de Fransen, maar het volk zag dit als verraad en gaf Johan de Witt de schuld hiervan. Op 21 juni dat jaar werd een moordaanslag gepleegd op de twee broers. Beiden overleefden de aanslag, maar Johan was een maand aan bed gekluisterd en de prinsgezinden profiteerden hiervan. Zij dwongen Cornelis met geweld het Eeuwig Edict afschaffen, een document waarin de functie van stadhouder werd verboden. Hierdoor werd Willem III op 29 juni stadhouder.

Op 23 juli in datzelfde jaar stapte ene Willem Tichelaar naar de rechtbank en zei dat Cornelis de Witt hem 30.000 gulden had beloofd voor de moord op Willem III. Cornelis werd vastgezet en werd zelfs gemarteld, maar hij bleef de aantijgingen ontkennen. Door het gebrek aan bewijs kon hij niet de doodstraf krijgen dus  werd op 20 augustus besloten dat hij zou worden verbannen.

Intussen was het volk enorm opgehitst door onder meer pamfletten die waren opgehangen waarop de doodstraf voor van broers werd geëist. Johan werd in de val gelokt - hij kreeg te horen dat zijn broer hem wilde spreken – en ging naar de gevangenis toe. Hij wilde de gevangenis na een half uur verlaten maar dit was onmogelijk door de woedende menigte die zich had verzameld om de gevangenis. In de middag drong de  menigte, die dacht dat de broers hoogverraad hadden gepleegd, de gevangenis binnen. De broers werden naar buiten gesleurd en gedood. Vervolgens werden hun lichamen opgehangen en verminkt.

Lange tijd werd gedacht dat hun moord en vernedering te danken was aan de woedende menigte, maar de laatste jaren is de algehele consensus dat de broers slachtoffers waren van een complot.

Lees meer over het complot en de moord op de Gebroeders de Witt 

Pim Fortuyn

Pim Fortuyn werd geboren op 19 februari 1948 te Driehuis. Hij studeerde sociale wetenschappen en was van 1990 tot 1995 bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam.

Op 25 november 2001 werd hij gekozen tot lijsttrekker van de nieuwe partij Leefbaar Nederland. In een interview met de Volkskrant deed hij controversiële uitspraken waarna hij op 10 februari 2002 werd afgezet als lijsttrekker. Hij besloot zijn eigen partij op te richten en een aantal dagen later, op 14 februari, was de Lijst Pim Fortuyn (LPF) een feit.

Negen dagen voor de Tweede Kamervekiezingen in 2002, op 6 mei, werd Pim Fortuyn door Volkert van der G. op het terrein van het Media Park te Hilversum vermoord. Van der G. werd snel aangehouden kreeg een gevangenisstraf van achttien jaar opgelegd. Op 2 mei 2014 komt hij weer op vrije voeten omdat hij tweederde van zijn straf heeft uitgezeten.