Geschiedenis Magazine nr 6 van 2018

Komend nummer
GESCHIEDENIS MAGAZINE 6 2018

De redactie van Geschiedenis Magazine werkt weer hard aan een nieuw nummer. Dit is wat je ervan kan verwachten. Wil je dit nummer niet missen, maar ben je nog geen abonnee? Neem dan vóór donderdag 14 augustus 16:00 u. een abonnement. Profiteer van de aanbieding!

Keizer Napoleon; hoe hij keizer werd

Jos Gabriëls

In 1804 werd Napoleon keizer. Zijn nieuwe vorstelijke allure leek heel vanzelfsprekend. Alsof Frankrijk niet zonder zo’n grandioze leider kon. Toch was de gewelddadige revolutie nog maar kort geleden, was pas in 1792 de monarchie afgeschaft en een jaar later zelfs koning Lodewijk XVI onthoofd. Hoe kon het dat de Fransen al zo snel weer een vorst boven zich duldden? Hoe bereidde Napoleon hen daarop voor? We ontleden de methode-Napoleon.

Oudheid: genezen door een droom

Mark Beumer

Steeds meer reguliere artsen passen hypnose toe. Bij kinderen met onbegrepen buikpijn helpt het blijkbaar heel goed. Wie weet heeft de werking ervan iets weg van de helende kracht die patiënten in de Oudheid ervoeren tijdens de tempelslaap. In een tempel konden zieken direct in contact komen met goden zoals Asklepios, die in een droom verscheen en genezing bracht. De priesters schreven daarna een vervolgbehandeling voor thuis voor. De eerste christenen stonden huiverig tegenover dromen: die werden vast gestuurd worden door demonen. Toch is de tempelslaap nog altijd niet verdwenen.

Who’s Who in 15de -eeuws Brabant

Mario Damen

Dit jaar werd de doodsklok geluid over de papieren telefoongids. Nog maar 2 % van de gebruikers stelt er prijs op. Een instituut verdwijnt. Historici zouden er bij wijze van spreken een moord voor plegen om zo’n goudmijn van voor de introductie van de Burgerlijke Stand rond 1800 te kunnen raadplegen. Een alfabetisch gesorteerde lijst met namen, adressen en nummers van wie er toen allemaal toe deden is immers een ideale informatiebron. Maar zo’n Who’s Who bestond vroeger natuurlijk niet, zeker niet in de Middeleeuwen. Of toch?

De autobandieten van Jules Bonnot

Wouter Linmans

In Frankrijk veroorzaakte de anarchistische terroristische groep rondom Jules Bonnot in 1912 grote consternatie. Bij hun bankovervallen gebruikten ze, heel modern, een auto. Sensationele reportages in kranten en weekbladen porden de schrik voor deze nieuwe dreiging nog verder op. Het inventieve gebruik van het nieuwe vervoermiddel leverde Bonnot en zijn mannen de geuzennaam ‘de autobandieten’ op en ze werden bijna verlekkerd op de voet gevolgd - ook in de Nederlandse pers doken in april 1912 berichten over geheimzinnige auto's op.

Wat hebben Sisi en Lady Di gemeen?

Marlite Halbertsma

Keizerin Elisabeth van Oostenrijk-Hongarije, ook wel Sisi genoemd, werd op 10 september 1898 in Genève door een anarchist doodgestoken. Ze had een rusteloos leven geleid en leed aan depressies. Waarom was ze niet gelukkig hoewel ze alles kon kopen wat haar hartje begeerde? Door de afstand van meer dan een eeuw en het ontbreken van betrouwbare bronnen is het niet zo gemakkelijk om vast te stellen wat er precies met Sisi aan de hand was. Haar leven lijkt oppervlakkig gezien wel wat op dat van Lady Diana, Princess of Wales (1961-1997).

Waarom het Zuiden niet meer Democratisch stemt

Frans Verhagen

Abraham Lincoln schafte tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog de slavernij in de Verenigde Staten af. Hij was een Republikein. Zijn partij keurde na de oorlog een militaire bezetting van het verslagen zuiden goed, en weerde tot 1877 zuidelijke politici uit het Congres. Het gevolg: bijna een eeuw lang moest je de blanke inwoner van het zuiden die Republikeins stemde, met een lantaarntje zoeken. Nu is echter het zuiden een van de bastions van de Republikeinse partij. Hoe is dat gebeurd?

Begin van de Tachtigjarige oorlog: het opruiende effect van de hagenpreken

Luther Zevenbergen

Dit najaar wordt de Tachtigjarige oorlog breed herdacht; die begon namelijk 450 jaar geleden in 1568. Het echte begin van die oorlog, zeggen veel historici, was de Beeldenstorm van 1566, de vernieling en plundering van kerken door heel de Nederlanden. De eerste die eraan moest geloven, was een kloosterkapel helemaal in het zuiden, in Steenvoorde. Niet toevallig: vlak ervoor had een radicale protestantse hagenprediker een opruiende toespraak gehouden. De hagenpreken waren een stuk minder vredig dan de overlevering wil.

Vakantie voor iedereen

Christianne Smit

‘Er gingen oude menschjes weg, zoo saai en suf waren zij, en er kwamen frissche, vroolijke kinderen terug’. Zo juichte in 1918 de leiding van de Centrale Commissie voor de uitzending van Nederlandsche Kinderen naar Buiten over het heilzame effect van een vakantie op hun klantjes. Dat waren verzwakte arbeiderskinderen die in de zomermaanden een tijdje op het platteland mochten aansterken. Lange tijd kon geen arbeider een vakantie betalen of zelfs maar een dagje uit. Dit veranderde rond 1900. Hervormers én progressieve fabrikanten vonden het toen belangrijk worden dat óók het werkvolk zich kon ontspannen. Zat daar soms ook eigenbelang bij?

Undercover in een concentratiekamp. De Poolse verzetsman Jan Karski rapporteerde in 1942 over de Jodenvervolging

Iza Mrzyglód

De conservatieve regering in Polen wil de Poolse geschiedenis witwassen: voortaan geldt het antisemitisme tijdens de Tweede Wereldoorlog als strikt Duitse misdaad. Poolse oorlogsgeschiedenis moet gaan over de volstrekte ontembaarheid van de Polen en de offers die zij brachten. Jan Karski lijkt dan de ideale held. Hij doorkruiste bezet Europa als koerier voor de Poolse Ondergrondse, werd gepakt door de Gestapo maar ontsnapte. Hij wist het getto van Warschau en een nazi-concentratiekamp binnen te komen en rapporteerde over de ellende daar in het Westen. Karski wás dapper, maar volgens Iza Mrzyglód is dat maar een deel van het verhaal.

Maatschappij van Weldadigheid 200 jaar

Marianne Mooijweer

Begin 19de eeuw kon een derde van de bevolking in het Koninkrijk der Nederlanden niet in zijn eigen levensonderhoud voorzien. De weeshuizen puilden uit. Veel arme sloebers waren afhankelijk van de steun van de armenkassen van de overheid en de diaconie van de kerk. Daar stond verplichte arbeid in de spin- of armenhuizen tegenover. De armoede bleef echter bestaan. Johannes van den Bosch, een voormalige militair die van grondig aanpakken hield, kwam in 1818 met een origineel idee om dit grote maatschappelijke probleem voor altijd de wereld uit te helpen. Lukte hem dat?

Ontvoerd in 1935

Jan Brauer

In 1935 wordt de kunstenaar Ernst Gutzeit vanuit Enschede, waar hij al maanden werkt, door de Duitse politie ontvoerd naar zijn geboorteland. De nazi's verdenken hem van spionage omdat hij eerder een duister handeltje in pikante fotokaarten had gehad die hij bestelde in Frankrijk. Den Haag staat op zijn kop over deze 'menschenroof'.

De held van Malta

Joost Vermeulen

Naar verluidt daalt jaarlijks op de avond voor 8 september, de nationale feestdag van Malta, een select gezelschap de smalle trappen af naar een tamelijk simpele tombe in het halve duister in de crypte van de SintJanscokathedraal. In eerbiedige stilte herdenken dan de premier en de bisschop van Malta en de grootmeester van de Maltezer ridderorde de nationale held die er begraven ligt: Jean de La Valette. De hoofdstad van Malta is naar hem genoemd. Dat komt door zijn grote overwinning op de Barbarijse zeerovers van 1565.

Verhalen over Joodse geschiedenis

Joel Cahen

Dat de Joden in de 17de eeuw in Amsterdam ongehinderd een synagoge mochten bouwen, symboliseert de vrijheid die zij toen hadden en eeuwen lang konden behouden. 300 later huisvestte datzelfde Amsterdam het door de bezetter ingestelde getto en kwam met de deportaties naar de Duitse concentratiekampen een eind aan die bijzondere vrijheid. Hoe dit kon gebeuren, blijft onvatbaar. Dát het gebeurde, heeft tot vele geschiedverhalen geleid.

Voortaan altijd met mondkapjes opgraven!

Herman Clerinx

De archeologie beleeft spannende tijden. Tegenwoordig is het DNA van duizenden jaren oude mensenbotten in kaart te brengen. De uitkomst schudt onze kennis van de prehistorie op. Zo blijkt Nederland één grote smeltkroes van volken te zijn geweest. Maar de archeologen moeten er nog wel aan wennen dat ze erg voorzichtig moeten zijn om het gevonden DNA- materiaal niet te vervuilen met dat van henzelf.