3400 jaar oude stad geeft uniek kijkje in het alledaagse leven van de oude Egyptenaren

De recente ontdekking van een 3400 jaar oude stad in Egypte wordt gezien als de grootste ontdekking sinds het graf van Toetanchamon in 1922. De stad geeft een uniek kijkje in het alledaagse leven van de oude Egyptenaren en daarbij hopen onderzoekers dat het mogelijk meer inzicht kan geven in één van de meest ingrijpende periodes uit de geschiedenis van het oude Egypte. Wat voor stad was dit?

De eeuwenoude stad werd per ongeluk ontdekt door Egyptische archeologen. Ze waren in eerste instantie op zoek naar de graftempel van Toetanchamon, die vooralsnog niet ontdekt is. De graftempels werden vanaf het Nieuwe Rijk apart gebouwd van het grafmonument. De opgravingen begonnen in september vorig jaar op de westoever van Luxor. Een paar weken na de start van de opgravingen stuitten de archeologen tot hun verbazing echter op stenen muren, die willekeurige kanten op leken te gaan. Deze muren bleken slechts het begin te zijn van wat de archeologen verder zouden vinden.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het Egyptische Pompeï

Naarmate de archeologen verder groeven, ontdekten ze steeds meer onderdelen van wat leek op een stad. De straten van de stad worden geflankeerd door de stenen muren, die in sommige gevallen zo’n drie meter hoog zijn. In kamers zijn gereedschappen en alledaagse materialen gevonden, waarmee onder andere wol gespind en stof verwezen werd, en ook sieraden en gekleurd aardenwerk. In een werkkamer zijn er mallen gevonden die werden gebruikt om amuletten en andere versieringen te maken. Deze versieringen waren bedoeld voor nabijgelegen tempels en tombes. De archeologen stuitten tijdens de opgravingen zelfs op een grote bakkerij, compleet met ovens en potten waar etenswaren in opgeslagen konden worden. Door de omvang van de bakkerij gaan de onderzoekers ervan uit dat dit een groot bedrijf was waar veel werknemers in dienst waren.

De archeologen vonden in totaal drie grote districten, één voor administratie, één waar de arbeiders konden slapen en tot slot één voor de productie van gedroogd vlees. De stad lag eeuwenlang bedolven onder een dikke laag zand, dit is mogelijk ook de verklaring waarom de stad zo goed bewaard is gebleven. Daarom noemen de onderzoekers de ontdekte stad ook wel het Egyptische Pompeï.

Bedrijvige stad

Voor archeoloog Zahi Hawass is één ding in ieder geval erg duidelijk: dit moet een erg bedrijvige stad zijn geweest. Met haar opslagplaatsen, slijpstenen, ovens en ruimtes voor vleesproductie en alledaagse gereedschappen die nog zo goed als volledig intact zijn, geeft de nederzetting een zeldzaam kijkje in het werkende en alledaagse leven van een oude Egyptische stad.

In het verleden zijn er al veel tombes ontdekt en inmiddels hebben archeologen en onderzoekers hier veel kennis over, maar bewijs voor de manier waarop oude Egyptenaren leefden en werkten in hun steden is erg schaars. Dat maakt deze vondst des te waardevoller.

Amenhotep III

Volgens de archeologen stamt de ontdekte stad uit de tijd van Amenhotep III, één van de grootste heersers uit de Egyptische geschiedenis en tevens de grootvader van de bekende Toetanchamon. Hij regeerde van 1391 tot 1353 v.Chr. over Egypte. In de stad zijn onder andere stenen gevonden met het zegel van Amenhotep III en vatten voor gedroogd vlees met inscripties die verwijzen naar een festival dat plaatsvond tijdens de regeerperiode van Amenhotep III. De stad is gevonden bij Luxor aan de westoever van de Nijl, tussen de kolossen van Amenhotep III en de tempel van de latere farao Ramses III.

Amenhotep III regeerde tijdens de hoogtijdagen van het Nieuwe Rijk. Zijn regeerperiode was een tijd van vrede een voorspoed. De macht en invloed van Egypte reikte ver, volgens oude beschrijvingen tot aan Griekenland en Jemen toe. Amenhotep III richtte zich veelvuldig op het uitbreiden van diplomatieke contacten en op de bouw in Egypte en Nubië. Zo was hij verantwoordelijk voor de bouw van de belangrijkste delen van de tempel in Luxor en de tempel in Karnak.

Grote veranderingen

De onderzoekers hopen dat de vondst van de eeuwenoude stad ook wat meer inzicht kan geven in de regeerperiode van de zoon en opvolger van Amenhotep III: Achnaton. Hij volgde zijn vader op in 1353 v.Chr. en zorgde voor ingrijpende veranderingen, ondanks dat Amenhotep III hem een land achterliet dat op het toppunt van haar macht en invloed was en in internationaal opzicht veel respect afdwong.

Achnaton voerde onder andere revolutionaire veranderingen door in de religie van de oude Egyptenaren. Hij liet het traditionele polytheïstische geloof van de Egyptenaren achter zich en zag zonnegod Amon als enige god. De tempels van alle andere beschermgoden werden gesloten. Daarnaast veranderde Achnaton ook de Egyptische kunst tijdens zijn regeerperiode. Voordat hij aan de macht kwam was de Egyptische kunst erg statisch en formeel, vooral wanneer het ging om afbeeldingen van leden van de hogere klassen. In de tijd van Achnaton werden mensen echter afgebeeld met kegelvormige hoofden en dunne ledenmaten. De lichamen werden haast misvormd. Het is voor historici niet helemaal duidelijk waarom Achnaton voor deze kunstvorm koos, een theorie luidt dat hij dit deed omdat hij zelf leed aan een ernstige fysieke misvorming. Dit is echter nooit bewezen.

Bovendien stichtte Achnaton een nieuwe hoofdstad, genaamd Achetaton. Deze nieuwe stad moest de oorspronkelijke hoofdstad Thebe, tegenwoordig bekend als Luxor, vervangen. Het is voor onderzoekers en historici vandaag de dag nog steeds een mysterie waarom Thebe plotseling verlaten moest worden en er een nieuwe hoofdstad gebouwd moest worden.

Achnaton regeerde tot 1333 v. Chr. over Egypte, waarna hij werd opgevolgd door zijn zoon Toetanchamon. De meeste historici vermoeden dat Achnaton is vermoord door aanhangers van de Amoncultus. Deze vermoedens worden gevoed door de plotselinge dood van Achnaton en het feit dat vrijwel meteen na zijn dood zijn daden en veranderingen werden uitgewist en ongedaan werden gemaakt. Toetanchamon vertrok uit Achetaten en opende de tempels van de traditionele beschermgoden weer.

Nieuw inzicht

In het mysterie rond het plotselinge vertrek van Achnaton uit Thebe kan de recente ontdekking van de eeuwenoude stad, die in de buurt van Luxor is gelegen, wellicht in de toekomst wat meer inzicht geven, wanneer de complete nederzetting is uitgegraven. De eerste aanwijzingen wijzen er in ieder geval al op dat de stad door Toetanchamon, de zoon en opvolger van Achnaton, en door zijn opvolger Eje gebruikt werd, nadat zij niet langer in Achetaten verbleven.

Wat de nederzetting ons verder kan vertellen over de ingrijpende veranderingen van Achnaton en het plotselinge vertrek uit Thebe zal de tijd leren.

Bronnen:

• Scientias.nl: Verloren gewaande stad uit de tijd van Toetanchamon ontdekt
• Independent.co.uk: ‘Lost golden city’ from 3,000 years ago unearthed in Egypt is ‘biggest discovery since King Tut’s tomb’
• Phys.org: Famed Egyptian archaeologist reveals details of ancient city
• Phys.org: Archeologists unearth an ancient pharaonic city in Egypt
• Nbcnews.com: Inside Egypt's 3,000-year-old 'lost golden city'
• Edition.cnn.com: Archaeologists discover 3,000-year-old Egyptian city, left 'as if it were yesterday'
• Britannica.com: Amenhotep III
• American Research Centre in Egypt: Akhenaten: The Mysteries of Religious Revolution

Afbeeldingen:

• Kaart van de opgegraven stad. By Description de l'Égypte - This file has been extracted from another file: Thèbes. Plan général de la potion de la Vallée du Nil qui comprend les ruines (NYPL b14212718-1267931).jpg, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=103373400
• Beeld van Amenhotep III. By ArchaiOptix - Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=86506181
• Beeld van Achnaton. By Paul Mannix; Original uploader was Muntuwandi at en.wikipedia - Flickr Transferred from en.wikipedia, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=9423799