Beknopte geschiedenis van de milieubeweging

Het milieu is tegenwoordig een veelbesproken onderwerp binnen de maatschappij en de politiek. Maar wanneer werd de maatschappij zich echt bewust van haar impact op het milieu? En wat was de oorzaak hiervan?

Het begin van de milieubeweging

De milieubeweging vond zijn oorsprong in Europa aan het begin van de negentiende eeuwin de periode van de Romantiek. Deze stroming kwam vooral naar voren in de kunst en was een reactie op de idealen van de Industriële Revolutie en de Verlichting. De Romantiek richtte zich voor een groot deel op de schoonheid van de natuur, in een tijd waar milieuvervuiling een steeds groter probleem werd.

Aan het eind van de negentiende eeuw begon de milieubeweging te groeien, voornamelijk in het Verenigd Koninkrijk. Fabrieken  vervuilden steeds meer de lucht en het water. Wanneer de vervuiling de bossen begon aan te tasten kwamen de eerste natuur- en milieuorganisaties naar boven in Engeland, zoals de ‘’Society for the Protection of Birds’’ in 1889.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Grote ontwikkelingen in de milieubeweging

De milieubeweging kreeg veel bijval in de Verenigde Staten in 1890. Dankzij natuurbeschermer John Muir wees het congres Yosemite aan als het eerste Nationale Park van het land. Dit zorgde ervoor dat het gebied beschermd zou blijven. Hierna vonden vele andere acties in het land plaats om de natuur en het milieu te beschermen. In 1916 werd de National Park Service officieel opgericht. Dit werd een belangrijk onderdeel van de groeiende milieubeweging.

In 1963 werd de oudste nog bestaande milieuorganisatie van Nederland opgericht, de ‘’'Vereniging tegen Luchtverontreiniging in en om het Nieuwe Waterweggebied’’. Tegenwoordig heet deze organisatie ‘’Vereniging tegen Milieubederf in en om het Nieuwe-waterweggebied'’’.  Aan het eind van de jaren zestig nam de hoeveelheid natuur- en milieuorganisaties erg snel toe. Mensen begonnen met protesteren tegen o.a tegen het gebruik van landbouwgif en het lozen van chemisch afval in zee.

Meer belangstelling voor het milieu

De jaren zeventig zouden essentieel zijn in de milieubeweging. Dit begon ondermeer door de foto van de aarde achter de maan, die in 1968 werd genomen door de bemanning van de Apollo 8. De foto inspireerde velen om beter voor de planeet te zorgen. Vervolgens werd in 1971 Milieudefensie opgericht. In hetzelfde jaar vond ook de eerste actie van de radicalere organisatie Greenpeace plaats. Hun eerste actie was gericht tegen de atoomproef ‘’Cannikin’’ op het eiland Amchitka. Volgens oprichter Bob Hunter zou de proef aardbevingen en een tsunami veroorzaken. Dit gebeurde niet, maar er vond wel grote sterfte plaats onder de otters in de Beringzee.

Club van Rome

Een belangrijk kantelpunt was een rapport van de ‘Club van Rome’. Deze groep van Europese wetenschappers kwam in 1968 bij elkaar om de invloed van de mens op het milieu te onderzoeken. In 1972 kwam het resultaat van het onderzoek, Grenzen aan de groei uit. Dit rapport gaf aan dat de mens qua milieubeleid het roer om moest gooien, omdat dat anders catastrofale gevolgen kon hebben. Het rapport kreeg veel publiciteit, en samen met de opkomende actiegroepen, zette het rapport de milieuproblematiek bij een grote groep mensen op het netvlies. Toch kreeg het rapport later veel kritiek. Het rapport was onvolledig, besteedde te weinig aandacht aan mogelijke oplossingen en uiteindelijk zijn veel van de 'voorspellingen' van het rapport niet uitgekomen. Desondanks bleef het milieu op de agenda van veel politici en belangengroepen staan. 

In de jaren '80 groeide de aandacht voor het milieu enorm. Het aantal groene partijen nam met de jaren toe in de politiek en er werd in de media meer aandacht besteed aan grote natuurrampen, zoals grote olierampen. Ook de impact van het ‘gewone menselijke leven’ op het milieu kreeg aandacht, bijvoorbeeld met de campagnes tegen zure regen in die tijd.   

Maar al die aandacht voor milieuproblematiek heeft ook een sterke tegenbeweging op gang gebracht. Felle acties van radicale milieubewegingen zetten veel kwaad bloed bij tegenstanders. Bijvoorbeeld toen radicale milieuactivisten in 2015 de trein waarmee de Duitse Milieuminister naar een VN-klimaatconferentie wilde reizen, tegenhielden. Ook binnen de wetenschap wordt nog fel gedebatteerd over hoe groot de invloed van de mens op het klimaat en het milieu nog precies is.

Leestip:

Landbouw en milieu – Jaarboek voor Ecologische Geschiedenis 2012-2013
Redactie: Erwin H. Karel en Yves Segers
ISBN: 9789087044565
Uitgever: Verloren
Winkelprijs: €20,–

Bestel Landbouw en milieu - Jaarboek voor Ecologische Geschiedenis 2012-2013

Bronnen:

• The Green Medium: A Brief History On Environmentalism
• EnToen.nu: Groeiend milieubewustzijn
• De Groene Rekenkamer: Milieubeweging
• Volkskrant: Demonstranten stoppen 'klimaattrein' minister

Afbeelding:

Earth Day - Global Selfie: NASA [Public domain], via Wikimedia Commons