Bhumibol: de langst zittende koning

De Thaise koning Bhumibol Adulyadej is donderdag op 88-jarige leeftijd overleden. Bhumibol was een politiek neutrale koning en dat maakte hem geliefd bij zijn bevolking. Zo kon het volk bij opstanden altijd terugvallen op Bhumibol. Hij zat maar liefst 70 zeventig jaar op de troon.

Bhumibol wordt koning
Op 9 juni 1946 werd koning Rama IX, beter bekend als Bhumibol, benoemd tot koning van Thailand nadat zijn broer, Rama VIII, onder verdachte omstandigheden om het leven was gekomen. Op het moment van zijn aantreden stond Thailand al enkele jaren onder het bewind van een militaire junta, een militaire dictatuur, maar dit weerhield de koning er niet van om zich te bemoeien met de politiek. Zo groeide hij vanaf 1973 uit tot een van de meest uitgesproken voorstanders van de vestiging van een parlementaire democratie in Thailand. In 1981 en 1985 greep hij zelfs persoonlijk in om een tweetal staatsgrepen te voorkomen. Desondanks had Bhumibol tijdens zijn regeerperiode inmiddels maar liefst vijftien coups en zestien nieuwe grondwetten meegemaakt.

Bron van autoriteit
In het uiterst onstabiele politieke landschap van Thailand werd Bhumibol vaak gezien als een belangrijke bron van autoriteit. Ondanks het feit dat hij zich als constitutioneel vorst eigenlijk niet mocht bemoeien met de politiek, schreef hij op 15 oktober 2006 persoonlijk nieuwe verkiezingen uit. Niet veel later werd de Thaise regering echter omvergeworpen door een militaire staatsgreep, een actie die Bhumibol overigens niet publiekelijk afgekeurde. Sterker nog, Chalit Pukbhasuk, een van de leiders van de coup van 2006, maakte daarna onderdeel uit van de persoonlijke adviesraad van de koning.

Eren van de koning
Naast zijn politieke rol was ook de invloed van Bhumibol op het dagelijks leven groot. Zo was er vrijwel elke dag een aparte nieuwsrubriek over de activiteiten van het koninklijk huis en werd iedere film en ieder concert in Thailand voorafgegaan door een muziekstuk ter ere van de koning. Daarnaast was het beledigen van de koning sinds 1973 volgens de wet strafbaar, met een maximumstraf van vijftien jaar. Het verbod op majesteitsschennis werd overigens niet alleen toegepast op Thaise critici van het koningshuis, maar ook op buitenlanders en onwetende toeristen. Zo werd de Fransman Lech Kisielwech in 1995 twee weken opgesloten nadat hij in een vliegtuig ruzie had gehad met een Thaise prinses over het aan laten staan van een leeslampje. Verder kreeg de Zwitser Oliver Jufe in 2007 ruim tien jaar celstraf nadat hij in een dronken bui zwarte verf over een portret van Bhumibol had gegooid. Als gevolg van grote internationale kritiek werd hij echter al na één maand weer vrijgelaten en vervolgens direct het land uit gezet.

Beledigen van de koning
In 2013 kwam de strenge wet die iemand die de koning of koningin van Thailand beledigt vijftien jaar celstraf kan geven onder druk te staan. Een onafhankelijke Thaise commissie van Waarheid en Verzoening vond de wet te streng en in strijd met de vrijheid van meningsuiting. Volgens de commissie zou een maximumstraf van zeven jaar echter voldoende zijn. Bhumibol heeft ooit gezegd majesteitsschennis niet zo zwaar op te nemen, maar in de praktijk is de wet nooit veranderd.

Crematie van Bhumibol
Koning Bhumibol wordt gecremeerd, maar wanneer is nog niet bekend. Minister Bert Koenders zei dat de crematie best pas over een paar maanden kan plaatsvinden. Het lichaam van koning Bhumibol is wel al gebalsemd in een boeddhistische tempel. In een colonne werd het stoffelijk overschot door de straten van de Thaise hoofdstad Bangkok gereden.

Dit artikel is een bijgewerkte versie van een artikel dat eerder op IsGeschiedenis verscheen en is bijgewerkt om beter aan te sluiten op de actualiteit.