Bier in de Middeleeuwen

Het CDA wil dat jongeren onder de 18 jaar voortaan geen bier en andere alcoholische dranken meer kunnen kopen. De maatregel dient vooral ter bescherming van de minderjarigen zelf, wiens gezondheid erg te lijden zou hebben onder de overmatige alcoholconsumptie. In de middeleeuwen was het juist zeer gebruikelijk om kinderen al op jonge leeftijd bier te laten drinken.

Bier is een van de oudste dranken van de menselijke beschaving. Vermoedelijk werd het alcoholische goedje zowel in Azië als in Mesopotamië al rond 3000 voor Christus gebrouwen. In het oude Egypte maakte bier zelfs onderdeel uit van de dagelijkse maaltijden van de Farao en werd het regelmatig voorgeschreven als medicijn tegen allerlei kwalen. De Grieken en Romeinen dronken echter liever wijn, waardoor bier in de oudheid bekend kwam te staan als een ‘barbaarse drank’.

Middeleeuwen

Na de val van het Romeinse rijk groeide bier uit tot een van de meest genuttigde dranken in het middeleeuwse Europa. Vanwege het feit dat de drank tijdens het productieproces verhit moest worden, bevatte het gerstenat namelijk minder schadelijke bacteriën dan water, en was daarmee dus gezonder. Naar schatting dronk de gemiddelde Nederlander tegen het einde van de middeleeuwen dan ook maar liefst 275 tot 300 liter per jaar, een gemiddelde van iets minder dan een liter per dag. Wel moet daarbij vermeld worden dat men in de middeleeuwen het bier vaak thuis brouwde, waardoor het slechts een zeer laag alcoholpercentage bevatte.

Alcoholpercentage

Dit alles veranderde met de opkomst van de professionele brouwerijen in Noord-Europa in de 13e en 14e eeuw. Het brouwen van bier veranderde van een familieactiviteit in een ambacht, gericht op de massaproductie van steeds sterker bier. Met de toename van het alcoholpercentage nam echter ook de kritiek op de drank toe. In 1256 schreef de medicus Albrandino van Siena over bier: “Op welke manier het ook gemaakt wordt, (…) het schaadt het hoofd en de maag, het veroorzaakt slechte adem en verpest de tanden, het vult de maag met slechte geuren en iedereen die het drinkt met wijn wordt heel snel dronken”. Toch had het gerstenat ook positieve aspecten, zo benadrukte hij, want “het faciliteert het urineren en het zorgt voor een gladde en witte huid”, aldus Albrandino.

Gezondheid

De echte kritiek op de overmatige consumptie van bier kwam dan ook pas tijdens de Industriële Revolutie van de 18e eeuw, toen de alcoholproblematiek onder de stedelijke arbeiders volledig uit de hand liep. Onder andere in de Verenigde Staten en in Rusland probeerde men dit probleem op te lossen door een algeheel verbod op alcohol in te voeren, maar dit bleek niet te werken. In de 20e eeuw is de nadruk dan ook vooral komen te liggen op het beschermen van jongeren tegen de schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik. Als het aan het CDA ligt mogen jongeren in Nederland dus voortaan geen bier meer drinken tot hun 18e levensjaar, een regel die in veel andere landen al gebruikelijk is.