Geschiedenis van de traditionele Chinese geneeskunde

De Chinese overheid heeft besloten veel geld te gaan investeren in de verspreiding van de traditionele Chinese geneeskunde, waaronder acupunctuur en kruidenleer. In de Westerse wereld worden deze methodes vaak nog met argwaan bekeken omdat wetenschappelijk bewijs voor de werking ervan ontbreekt. Toch geloven de meeste Chinezen heilig in hun traditionele geneesmethodes, waarvan de meesten al ruim 2000 jaar bestaan.

De oudst bekende geneeskundige teksten uit China stammen uit de periode tussen de 14e en de 11e eeuw voor Christus ten tijde van de Shang dynastie. De inscripties beschrijven onder meer de kwaaltjes waar de leden van koninklijke familie last van hadden, waaronder oogafwijkingen, tandpijnen en opgeblazen ingewanden. Over het algemeen werden deze ziektes door de Shang toeschreven aan vervloekingen door hun voorouders.

Yin en yang

De geneeskundige leer van de Shang was voornamelijk gebaseerd op de theorie van yin en yang. Dit zijn twee tegengestelde krachten die volgens de Chinezen in alle aspecten van het leven voorkomen, waaronder dus ook het menselijk lichaam. Zo zou het bovenlichaam van de mens met name yang invloeden bevatten, terwijl de onderste delen juist een sterkere verbinding hebben met het yin element.

Balans

Verder zou de kosmische dualiteit ook van invloed zijn op bepaalde lichaamsfuncties, bijvoorbeeld verhitting (yang) en afkoeling (yin). De meeste ziektes werden vervolgens verklaard door een balansverstoring binnen de twee elementen. Zo werd koorts volgens de oude yin en yang leer bijvoorbeeld veroorzaakt door een overheersing van het verhittende yang element. Om de patiënt te kunnen genezen moesten de twee elementen daarom weer in balans worden gebracht.

Vijf Stappen Leer

Een andere geneeskundige theorie die in deze periode ontstond was de zogeheten Wu Xing (Vijf Stappen Leer). Deze stelt dat het menselijk lichaam is onderverdeeld in vijf elementen (hout, vuur, aarde, metaal en water) die allemaal onderlinge verbindingen hebben en op elkaar reageren. Ieder element heeft zijn eigen smaak, klimaat, orgaan, zintuig en deel van het oog. Zo staat het element metaal in verband met een zure smaak, een droog klimaat, de longen, de reuk en het oogwit. Door een diagnose te stellen waar de patiënt last van heeft kon de arts meteen concluderen welk element hiervoor verantwoordelijk was. Vervolgens was de behandeling erop gericht om de balans in de relaties tussen de elementen weer te herstellen.

Kruidenleer

Aanvankelijk werd de balans binnen het lichaam voornamelijk hersteld door een combinatie van acupunctuur, aderlaten en magie. Rond de 1e eeuw voor Christus verscheen er echter de ‘Innerlijke canon van de Gele Keizer’, het eerste geneeskundige Chinese boekwerk. Door middel van een aantal dialogen met zijn ministers legt de Gele Keizer uit hoe het menselijk lichaam in elkaar zit en hoe het zich verhoudt tot zijn omgeving. Hierin spreekt hij zich sterk uit tegen het gebruik van de geestenleer en de magie. In de daaropvolgende eeuwen verdwenen de magische rituelen steeds meer uit de traditionele Chinese geneeskunde, om vervolgens vervangen te worden door een uitgebreide kruidenleer.

Lange traditie

De Chinese geneeskunde kan zich dus beroepen op een traditie van meer dan 2000 jaar. Toch worden de methodes in de Westerse wereld over het algemeen nog met argwaan bekeken. Dit komt met name omdat er weinig wetenschappelijk bewijs is voor de werkzaamheid van de kruidenleer en de acupunctuur, maar hier willen een aantal Chinese geneeskundigen verandering in brengen. Zo laten zij verscheidene Chinese kruidenmengsels op moleculair niveau onderzoeken, om zo te bewijzen dat ze wel degelijk een geneeskrachtige werking hebben.