Geschiedenis van de vaccinatie

Vaccinaties zijn voor velen de gewoonste zaak van de wereld. Sommige vaccinaties krijgt iedereen, sommige vaccinaties krijg je alleen als je naar bepaalde gebieden reist. Dankzij vaccinaties zijn veel ziektes zo goed als volledig uit ons land verdwenen, maar door toenemende twijfel aan de invloed van vaccinaties op de gezondheid, neemt de vaccinatiegraad af. De huidige methode van vaccineren werd in Europa voor het eerst ontdekt in de 18e eeuw.

Vermoedelijk ontstonden de eerste vormen van vaccinatie in China en India in de 17e eeuw. Daar was het toen gebruikelijk om niet-zieken te beschermen tegen de pokken door hen te vaccineren met de tot poeder vermaalde korstresten van mensen die al wel besmet waren. Zij kregen hierdoor slechts een milde variant van de ziekte, waardoor de kans op het overlijden aan de ziekte aanzienlijk daalde. De methode verspreidde zich al snel en werd in 1718 uiteindelijk ook in Europa geïntroduceerd door de Britse schrijfster Mary Montagu.

Edward Jenner

Aan het eind van de 18e eeuw ontdekte de Britse wetenschapper Edward Jenner vervolgens een verbetering op de methode. Het viel hem op dat melkmeisjes nooit besmet raakten met de ziekte, en hij concludeerde al snel dat dit kwam omdat zij tijdens hun werk in aanraking kwamen met de ongevaarlijke ziekte van de koeienpokken. Jenner adviseerde mensen daarom bewust de koeienpokken op te lopen, ofwel zich in te laten enten. Door de niet-zieken te besmetten met een andere ziekte in plaats van een milde variant van het nog altijd levensgevaarlijke pokkenvirus, nam het risico van het overlijden na een vaccinatie nog verder af.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Louis Pasteur

Deze methode van inenting bleek een grote doorbraak voor de medische wereld. Eén van de wetenschappers die voort zou bouwen op de ontdekkingen van Jenner was de Franse bioloog Louis Pasteur. Per toeval ontdekte hij dat bacteriën die gedurende een lange tijd gekweekt waren, slechts een milde ziekte veroorzaakten. Door mensen met deze milde ziekteverwekkers te vaccineren, werden zij immuun voor de ‘echte’ ziekte. Op deze manier ontdekte Pasteur onder andere vaccins tegen miltvuur, hondsdolheid en de varkensvlekziekte.

Overheidstaak

Onder invloed van de Fransen groeide het vaccineren van de bevolking tijdens de Bataafse Tijd (1795-1813) uit tot een overheidstaak. Volgens Lodewijk Napoleon, koning van Nederland, was de koepokprik ‘het dierbaarste voorwerp van de staat’ en hij riep dokters op alle burgers gratis te vaccineren. Onder Willem I en diens opvolgers werden deze vaccinatiecampagnes doorgezet, en met resultaat. Niet alleen in Nederland, maar ook in veel andere landen werden in de negentiende eeuw grote vaccinatiecampagnes opgezet, met als doel zo veel mogelijk mensen te beschermen tegen besmettelijke ziektes. 

Vandaag de dag laat naar schatting 95 procent van alle ouders hun kinderen inenten door het Rijksvaccinatieprogramma. Een belangrijk percentage, want hoewel niet iedereen is ingeënt, zorgt de hoge vaccinatiegraad ervoor dat de kans dat deze mensen ziek worden, verwaarloosbaar klein is. Dat heeft grote effecten. Mazelen komt in Nederland nog maar weinig voor. Polio lijkt dankzij grote internationale vaccinatiecampagnes bijna helemaal uitgeroeid. 

Twijfel aan vaccinaties

Ondanks alles loopt de vaccinatiegraad wel terug. Steeds meer mensen laten hun kinderen niet vaccineren, bijvoorbeeld door religieuze bezwaren, maar ook omdat ze vrezen dat vaccins autisme kunnen veroorzaken. Daardoor duikt de vaccinatiegraad in Nederland onder die 95%. In 2019 maakte een groot Deens onderzoek korte metten met de stelling dat vaccins autisme veroorzaken. Desondanks zijn steeds meer mensen niet overtuigd van vaccins. In 2020 en 2021 ontstond onder veel mensen weerstand tegen de razendsnel ontwikkelde vaccins tegen het coronavirus. Hoewel de vaccins aan alle veiligheidsvoorwaarden voldeden, vertrouwden veel mensen de snel ontwikkelde vaccins niet. Vommigen vreesden dat de snel ontwikkelde vaccins toch nog foute bevatten en trokken vergelijkingen met het softenon-schandaal, hoewel het juist dat schandaal is geweest dat voor uitgebreide veiligheidseisen aan vaccins en andere medicijnen heeft gezorgd. Andere tegenstanders van de vaccins tegen corona, baseren zich op allerhande complottheorieën. Bijvoorbeeld dat de vaccins voorzien zijn van microchips, waarmee mysterieuze en sinistere organisaties de mensheid onder controle willen krijgen. 

Afbeelding: 

• Frans: La vaccine ou Le préjugé vaincu au Wellcome Institute for the History of Medecine de Londres: Louis Boilly [Public domain], via Wikimedia Commons