Het onopgeloste verraad van Velsen
Historische schandalen – De Velser Affaire was een schandaal uit 1944 waarbij politiemannen van het korps Velsen, de substituut-officier van justitie van Haarlem en mogelijk minister-president Pieter Sjoerds Gerbrandy zich mogelijk schuldig maakten aan het verraden van een communistische verzetsgroep uit Haarlem. Tot op de dag van vandaag is er weinig bekend over de rol van de hoofdrolspelers, waardoor veel feiten ontbreken en vragen overheersen. Wat gebeurde er tijdens de Velser Affaire?
Een groep politiemannen van het politiekorps uit het Noord-Hollandse Velsen zou aan het begin van de oorlog hebben samengewerkt met de Duitsers. In 1944, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, steunden de mannen een communistische verzetsgroepsgroep uit Haarlem, nadat bleek dat de Duitsers de oorlog zouden verliezen. De groep politiemannen zou de leiding over de Haarlemse verzetsgroep hebben gekregen en in die hoedanigheid tien linkse verzetsstrijders hebben verraden aan de Duitse bezetter. In datzelfde jaar werden twee 'foute' politiemannen benoemd tot plaatselijke commandanten van Velsen. Dit gebeurde nadat de Nederlandse regering, die op dat moment in Londen in ballingschap verkeerde, besloot om dat alle Nederlandse verzetsgroepen op te laten gaan in de Binnenlandse Strijdkrachten.
Substituut-officier van justitie en minister-president Gerbrandy
De naam van Nico Sikkel, Substituut-officier van justitie in Haarlem, wordt vaak in verband gebracht met de Velser Affaire. Hij gaf leiding aan het politiekorps van Velsen. Er gingen geruchten dat hij van zijn zwager, minister-president Gerbrandy, vanuit Londen de opdracht kreeg om het verzet uit te schakelen. De regering van Gerbrandy vreesde namelijk voor een communistische coup in Nederland. Er zouden in het geheim ontmoetingen hebben plaatsgevonden tussen Sikkel en de Duitse bezetter. In de regio Velsen zijn vlak daarna veel communistische verzetsstrijders gedood.
Velser Affaire onopgelost
Tot op de dag van vandaag blijven er veel vragen onbeantwoord. Er is nooit iemand voor de Velser Affaire aangehouden en er is ook niemand voor de zaak veroordeeld. Er zijn wel meerdere onderzoeken verricht, onder meer door Tweede Wereldoorlog deskundige Bas von Benda-Beckmann. Hij deed dit in opdracht van de Stichting Onderzoek Velser Affaire. Hij baseerde zich op archieven uit binnen- en buitenland. Hij schreef er een boek over: 'De Velser Affaire: een omstreden oorlogsgeschiedenis in Kennemerland', uit 2013.
Onderzoeksresultaten
Het onderzoek van Von Benda-Beckmann wees uit dat een aantal beschuldigingen aan het adres van de politiemannen, gegrond waren. Zo kwam naar voren dat de politiemannen het verzet meehielpen, maar daarentegen leverden ze onderduikers uit aan de Sicherheitsdienst. Ook verzamelde een deel van het korps uit Velsen al voor de oorlog inlichtingen bij de Communistische Partij Nederland (CPN). Bewijs voor een mogelijke afspraak tussen Sikkel en zijn zwager Gerbrandy om linkse verzetsmensen te verraden, was er echter niet.
Afbeelding:
Gahetna.nl: president Gerbrandy
Anefo
Fotograaf: Vrij Nederland
