Misdaden in Nederlands-Indië

Voor het eerst zijn foto’s opgedoken van executies die zeer waarschijnlijk door het Nederlandse leger uitgevoerd werden in voormalig Nederlands-Indië. De foto’s zijn afkomstig uit een fotoalbum van een soldaat, dat in een vuilcontainer in Enschede werd gevonden. Nederland trad tijdens de onafhankelijkheidsoorlog van Indië (1945-1949), of de politionele acties, hard op tegen nationalisten en de plaatselijke bevolking.

De meest beruchte voorbeelden van het optreden van Nederlandse militairen zijn zonder twijfel het bloedbad van Rawagede en de Zuid-Celebes affaire. Hierbij werden honderden burgers geëxecuteerd door het Nederlandse leger. Na de politonele acties zijn er echter nooit militairen veroordeeld voor hun misdaden in Indië. De acties werden in de doofpot gestopt en er was weinig berichtgeving over de strijd. De Nederlandse bevolking was nog volop bezig met het opbouwen van het land na de Tweede Wereldoorlog en er drong dan ook niet veel berichtgeving door over het verre Indië. 

Excessennota

In de jaren ‘60 werd uiteindelijk een begin gemaakt met het in kaart brengen van de gepleegde oorlogsmisdaden en het precieze aantal slachtoffers. Dit resulteerde in de zogenaamde excessennota. Er werd echter geen uitgebreid onderzoek ingesteld en men tastte nog steeds in het duister over wat er precies gebeurd was tijdens de politionele acties.

Onderzoek in de jaren ‘90

Vanaf de jaren ’90 werd er steeds meer aandacht besteed aan de rol van Nederlandse militairen omdat het zogenaamde ‘nationale trauma’ over het verlies van Indië langzaam maar zeker wegebde. Er werden veel dagboeken en brieven onderzocht van Nederlandse soldaten. In die informele teksten waren de militairen vaak openhartig over de gebeurtenissen en over het aantal doden dat viel tijdens de oorlog. Dit gaf vaak meer inzicht dan de cijfers die de Nederlandse overheid had bijgehouden tijdens de strijd.

Gevonden foto’s

De foto van het vuurpeleton. Album: Jacobus R.

De foto’s die nu gevonden zijn, zijn afkomstig uit een album van een soldaat uit Enschede. Een medewerker van het Gemeentearchief van Enschede zag het in een vuilcontainer liggen en viste het eruit, waarna archivarissen van het archief de foto’s ontdekten. De foto’s laten de executie van drie Indonesische mannen zien die met hun rug naar een vuurpeloton staan. Op een andere foto is een greppel vol met lichamen van andere slachtoffers te zien, waarnaast Nederlandse militairen staan.

Onderzoek

De foto van de greppel met lichamen. Album: Jacobus R.

Deskundigen zijn het eens over de echtheid van de afbeeldingen en zeggen dergelijke foto’s nog nooit eerder te hebben gezien. René Kok van het NIOD vertelt hierover: 'We hebben heel veel albums hier. Je zit te wachten op het moment dat zo'n foto opduikt en dat is nu. Eerder heb ik dit nooit gezien.' Een aantal weken geleden vroegen drie historische centra in Nederland, waaronder het NIOD, een nieuw onderzoek aan om uit te zoeken wat er precies gebeurd is in Indië. Volgens het NIOD illustreren de unieke foto’s die nu gevonden zijn dat dit onderzoek hoog nodig is.