Nationalfeiertag in Oostenrijk

Vandaag wordt op de Oostenrijkse Nationale Feestdag (Nationalfeiertag in het Duits) gevierd dat Oostenrijk op 26 oktober 1955 een verklaring van ‘altijddurende neutraliteit’ aflegde. Deze verklaring werd een dag eerder, op 25 oktober ’55, voorafgegaan door de terugtrekking van de laatste geallieerde troepen uit het land. Oostenrijk werd na de Tweede Wereldoorlog tien jaar bezet door de geallieerden.

Oostenrijk raakte bij de Tweede Wereldoorlog betrokken nadat het in 1938 bij de Anschluss door Duitsland werd geannexeerd. Ondanks dat Hitler Oostenrijk als een onderdeel van Duitsland beschouwde, waren de geallieerden het daar in de oorlog niet mee eens. De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de Sovjet-Unie lieten in de Verklaring van Moskou van 30 oktober 1943 vastleggen dat Oostenrijk het eerste slachtoffer van Hitlers agressie was en dat het land na de oorlog weer bevrijd zou worden van de Duitse overheersing.

Geallieerde bezetting

Oostenrijk werd na de verovering van Wenen op 13 april 1945 door het Rode Leger dan ook op 27 april van dat jaar verdeeld door de vier geallieerde overwinnaars. Net als in Duitsland kregen de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, de Sovjet-Unie en Frankrijk elk een deel van het land toegewezen. Naar Berlijns voorbeeld werd ook Wenen opgedeeld in vier zones, die bezet werden door de geallieerden. Het oude Weense stadscentrum werd door de vier landen samen bestuurd. Net als bij Duitsland het geval was, werd bij Oostenrijk ook afgesproken dat het land ongewapend zou blijven.

Marshall Plan

De Oostenrijkers hadden het in de eerste jaren na de oorlog zwaar. De Oostenrijkse economie was zwaar aangetast en de industriële productie bleef sterk achter bij het niveau van voor de oorlog. Vooral de voedselproductie was sterk afgenomen en zat in 1947 op 42% van het niveau van voor de oorlog. In de eerste twee jaar na de oorlog was er dan ook nauwelijks genoeg voedsel voor de Oostenrijkers om te overleven. Dit veranderde in maart 1948 na de invoering van het Marshall Plan, waarna Oostenrijk weer langzaam begon op te krabbelen.

Koude Oorlog

Net als in Duitsland waren ook in Oostenrijk de gevolgen van de toenemende spanningen tussen de Westerse geallieerde landen en de Sovjet-Unie merkbaar. Met het begin van de Koude Oorlog verhardde de verhouding tussen de bezetters, al werd Oostenrijk niet opgedeeld in een oostelijk en westelijk gedeelte zoals in Duitsland wel gebeurde. De bezettende landen hielden zich daarbij niet aan de bepalingen van de verdeling van Oostenrijk van 1945 en herbewapenden de Oostenrijkse politie.

Het Staatsverdrag

In 1953 kwam het na het einde van de Korea Oorlog en de dood van Stalin echter weer tot een verbetering van de onderlinge relaties. De geallieerden gingen om de tafel om de Oostenrijkse onafhankelijkheid te bespreken en op 15 mei 1955 werd in Wenen het Staatsverdrag getekend. Met dit verdrag werden de voorwaarden waaronder Oostenrijk haar onafhankelijkheid zou verkrijgen vastgelegd en werd ook bepaald dat Oostenrijk permanent neutraal moest blijven. Op 25 oktober 1955 vertrokken de laatste geallieerde troepen uit het land en een dag later werd de Verklaring van Neutraliteit afgelegd. Deze verklaring wordt nog elk jaar herdacht op 26 oktober. Oostenrijk is overigens sinds de toetreding tot de Europese Unie in 1994 niet meer officieel neutraal, maar geldt wel als ‘niet gebonden’.   Op Bergwijzer.nl lees je meer over activiteiten in Oostenrijk.