Geen afbeelding beschikbaar

Paarse kabinetten (1994-2002)

Na de verkiezingsuitslag van gisteren blijkt dat de VVD met 41 zetels de grootste partij is geworden, met nipt daarachter de PvdA met 39 zetels. Het CDA verloor acht zetels en komt op dertien en D66 won er twee en komt op 12. Daarom speculeren veel mensen over de mogelijkheid van een nieuw paars kabinet naar de rode kleur van het socialisme en het blauw van de liberalen. Het eerste paarse kabinet werd gevormd in 1994 en bestond uit de partijen VVD, PvdA en D66.

De uitkomst van de verkiezingen van 1994 was dat het CDA een verlies van 20zetels leed. Ook de PvdA verloor er 12 maar werd met 37 zetels wel de grootste partij. De VVD en D66 wonnen juist veel zetels en kwamen op 31 en 24 zetels uit. Wim Kok, de leider van de PvdA, kreeg de opdracht een regeerakkoord te schrijven. De VVD en D66 konden zich hier in vinden en zo ontstond in augustus 1994 voor het eerst sinds 1952 een kabinet met de liberale VVD en de sociale PvdA. Dit kabinet was om nog een reden een breuk met het verleden, omdat het de eerste keer in 80 jaar tijd was dat er een kabinet zonder confessionele partij aantrad. Wim Kok werd premier en Paars 1 was geboren.

Paars I

Er zijn twee paarse kabinetten geweest. Paars I, het eerste kabinet Kok, is tot op heden het laatste kabinet geweest dat de volledige periode van vier jaar vol heeft weten te maken. Het begin was dan ook veelbelovend, de economie groeide weer na de economisch slechte jaren ’80, zodat er veel nieuwe banen konden worden gecreëerd. Marktwerking en privatisering van staatsinstanties werden de speerpunten van het kabinet. In 1995 werden de Nederlandse Spoorwegen bijvoorbeeld geprivatiseerd. Het beleid was gericht op overleg, het poldermodel werd een belangrijke term in deze periode.  

Problemen Paars I

In 1996 werd Paars 1 geconfronteerd met problemen in Bosnië. Er waren Nederlandse troepen namens de VN naar het oorlogsgebied gestuurd. Zij konden een massale slachting onder Moslims in Srebrenica niet voorkomen, mede omdat ze te licht bewapend en in ondertal waren. Deze affaire drukte nog lang een stempel op de Nederlandse politiek. De gevolgen van deze mislukte VN-missie werden nog niet duidelijk in het eerste kabinet, maar dit zou later veranderen.

Paars II

Bij de verkiezingen van 1998 boekte de PvdA opnieuw winst. De partij kwam nu uit op 45 zetels. Omdat ook de VVD winst boekte en van 31 naar 38 zetels ging, en het CDA opnieuw zetels verloor, lag een nieuw paars kabinet voor de hand. Dit kabinet kwam weer onder leiding van Wim Kok te staan. Deze kabinetsperiode verliep minder gemakkelijk dan de vorige. Beroemd is de ‘nacht van Wiegel’. Hans Wiegel stemde namens de VVD in de Eerste Kamer tegen een wetsvoorstel voor het invoeren van een referendum en veroorzaakte hiermee een kabinetscrisis omdat het wetsvoorstel hierdoor van de baan was. Deze crisis werd snel bezworen. Er waren meer problemen voor Paars II. Er ontstonden lange wachtlijsten in de zorg, problemen met het asielbeleid en in het onderwijs. Ook waren er problemen rondom de uitbreiding van Schiphol, werden de files langer en voelden burgers zich steeds onveiliger.  Er werd steeds vaker over ‘achterkamertjespolitiek’ gesproken, omdat de burgers de regering niet transparant genoeg vonden. 

Val van Paars II

Mede door deze problemen zou Paars II de vier jaar niet helemaal vol maken, hoewel het slechts 29 dagen scheelde. De directe aanleiding voor de val van het tweede paarse kabinet was het rapport dat uitkwam over Srebrenica. De conclusies van dit rapport waren dat de Nederlandse regering zeker niet de gehele verantwoordelijkheid droeg voor de val van Srebrenica, maar wel enige verantwoordelijkheid. Hierop ontstond een kabinetscrisis die uiteindelijk leidde tot de val van het kabinet.

Het einde van Paars

Ondertussen had politicus Pim Fortuyn in april 2002 het boek De puinhopen van acht jaar paars uitgebracht. Hij zette zich enorm af tegen de regeringsperiode van Wim Kok. Hij stelde vooral dat de multiculturele samenleving een grote mislukking was en werd hierdoor erg populair. Bij de verkiezingen van 2002 kreeg de partij van Fortuyn, die zelf echter bij een aanslag om het leven was gekomen, Lijst Pim Fortuyn (LPF), 26 zetels en daalde de PvdA van 45 naar 23 zetels. Het CDA werd de grootste partij, en de periode van paars was voorbij. Nu, tien jaar later, is een paars kabinet voor het eerst weer een mogelijkheid.

Rubrieken: 

Partners: 

Landen: 

Tijdperken: 

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

GM 2 cover - nu in de winkel

Het tweede nummer van 2024 is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

Vergeten D-Day: Italië, 1943

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Saga vikingen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.