Politieke geschiedenis van Venezuela

Politieke geschiedenis van Venezuela

Hugo Chavez is herkozen als president van Venezuela. De socialistische leider is sinds 1999 aan de macht en geniet vooral onder de arme bevolking van Venezuela grote populariteit. Na een onafhankelijkheidsoorlog die duurde van 1811 tot 1823 werd Venezuela onafhankelijk van Spanje. Tot in 1958 bleef het land voornamelijk geregeerd worden door militaire dictators die elkaar vaak snel opvolgden.

De eerste helft van de 20e eeuw werd gekenmerkt door verschillende dictatoriale regimes. In de periode tussen 1908 en 1935 was vermoedelijk de wreedste dictator aan de macht. Dit was Juan Vincente Gomez (1857-1935). Hij regeerde het land op autoritaire wijze, waardoor de sociale onrusten verminderden. Zijn belangrijkste troeven waren het leger en de geheime politie die hij gebruikte om zijn politieke tegenstanders op te pakken. Zo kon hij veel lokale opstanden de kop in drukken. De sociale verschillen tussen de mensen van Spaanse afkomst en de oorspronkelijke indiaanse bevolking waren groot en Gomez werkte de blijvende kloof tussen deze twee groepen in de hand. Hij deed weinig aan de ontwikkeling van educatie en gezondheidszorg in het land en was racistisch tegenover de indiaanse bevolking.

Olie als exportproduct

Vanaf 1918 werd het duidelijk dat olie een steeds belangrijkere grondstof werd. In Venezuela was in 1914 olie ontdekt en onder Gomez groeide olie uit tot het belangrijkste exportproduct van Venezuela. Het grootste gedeelte van de bevolking merkte niks van de economische voordelen die voortvloeiden uit de export van olie. Gomez verrijkte vooral zichzelf en zijn vrienden en familie en maakte onder andere winst door veel zaken te doen met de Verenigde Staten. In 1929 was er geen land in de wereld dat zoveel olie exporteerde als Venezuela.

Ondanks het strenge optreden van Gomez, was er in sommige regio’s in Venezuela nog steeds veel onrust onder de bevolking. Daarom lieten veel grote oliemaatschappijen op andere plekken raffinaderijen bouwen om de olie uit Venezuela te verrijken. Zo liet Shell een raffinaderij op Aruba bouwen.

Democratisering

Toen Gomez in 1935 stierf, volgde zijn minister van Oorlog hem op. Dit was Eleazar Lopez Contreras (1883-1973). Hij begon langzaam een proces van democratisering in gang te zetten. Dit proces werd voltooid toen Romulo Betancourt (1908-1981) aan de macht was. Hij was aan de macht van 1945 tot 1948. In 1948 greep het leger opnieuw de macht. Betancourt vluchtte naar de Verenigde Staten, maar maakte vanaf daar plannen om opnieuw een regering te vormen in Venezuela. In 1958 werd legerleider Perez Jimenez afgezet, die vanaf 1952 aan de macht was.

Parlementaire democratie

Bij de verkiezingen die daarop volgden werd Betancourt tot president gekozen. In dat jaar werd Venezuela officieel een parlementaire democratie. Betancourt zou nog regeren tot 1964. Hij zette ook een systeem op waardoor de bevolking van Venezuela eindelijk ging profiteren van de olie-export. Er werd een belastingsysteem op touw gezet waardoor de staatskas van Venezuela gespekt werd. Voor het eerst werd de olie belast. Dit kon omdat Venezuela voor het eerst economisch zo stabiel was dat een boycot door de belangrijke oliemaatschappijen opgevangen kon worden. Vanaf nu profiteerde een veel groter deel van de bevolking van de opbrengsten van de olie-export dan onder de militaire dictators zoals Perez Jimenez het geval was.

OPEC

Venezuela was één van de landen die betrokken was bij het opzetten van de Organisatie van Olieproducerende Landen (OPEC) in 1960. De twaalf landen die verenigd zijn in deze organisatie maken onder andere prijsafspraken over de olie die ze exporteren. Onder leiding van Betancourt werden ook de banden met de Verenigde Staten beter. John F. Kennedy was zeer positief over de manier waarop Betancourt Venezuela probeerde te hervormen en over zijn afwijzende houding tegenover autoritaire staatshoofden in andere landen in Zuid-Amerika. Dit betekende wel dat andere staatshoofden uit de regio verschillende militaire opstanden tegen het regime van Betancourt financierden.

Na Betancourt

In 1964 kwam er een einde aan de tweede regeerperiode van Romulo Betancourt. In de 25 jaar die daarop volgden wisselden de presidenten in Venezuela elkaar snel af. Ondertussen bleef het onrustig in het land. Zo probeerden extreemlinkse guerrillabewegingen verschillende keren de macht te grijpen. Hierbij werden ze vaak gefinancierd door Fidel Castro. Hij deed dit omdat hij hoopte dat meer landen in Zuid-Amerika onder communistisch bewind zouden komen. Er waren verschillende staatsgrepen, maar die hadden geen succes. De democratisch gekozen presidenten wisten hun macht vast te houden.  

Hugo Chavez

Zo bleven ook de goede verhoudingen met de Verenigde Staten bestaan. Althans, tot Hugo Chavez in 1998 verrassend de verkiezingen won. Vooral onder de grote arme bevolking van Venezuela genoot hij veel populariteit. Chavez beloofde veel hervormingen en bediende zich van revolutionaire retoriek. Vaak keerde hij zich in zijn toespraken tegen de Verenigde Staten en het ‘imperialisme’. Volgens zijn tegenstanders zijn de democratische vrijheden onder leiding van Chavez drastisch verminderd. Toen hij aan de macht kwam was hij nog gematigd positief over het kapitalisme, maar in de loop van de jaren werd zijn beleid steeds socialistischer. Hij nationaliseerde veel bedrijven, riep wetten in het leven om de arme bevolking te helpen en haalde de banden aan met het Cuba van Fidel Castro.

Nicolas Maduro

Vlak voordat Chavez aan zijn vierde termijn als president kon beginnen, overleed hij aan de gevolgen van darmkanker. Volgens de grondwet zou hij worden opgevolgd door de voorzitter van het Congres, maar vice-president Maduro trad op als waarnemend president en schreef nieuwe verkiezingen uit. Daarmee begon de opvolging van Chavez dus meteen met controverse. Maduro schreef wel nieuwe verkiezingen uit, die hij nipt won. De oppositie veroordeelde de herverkiezing en eiste een hertelling, maar desondanks bleef Maduro de winnaar van de verkiezingen.

Autoritaire regeringsstijl

Vanaf het begin van zijn presidentschap trok Maduro de teugels stevig aan. Meerdere keren nam hij het heft volledig in handen door wetten aan te nemen die het parlement al dan niet tijdelijk buiten spel zetten. Naar eigen zeggen om corruptie en armoede effectief te kunnen bestrijden.

Crisis en armoede

Die autoritaire, haast autocratische manier van regeren zette kwaad bloed bij veel Venezolanen. Meerdere keren ontaardde de ontevredenheid over het beleid van Maduro in grote protesten, die zelfs broodoorlogen genoemd werden waarbij veel bloed vergoten werd. In dezelfde periode kreeg Venezuela te maken met minder inkomsten door de dalende olieprijzen. Dit leverde een dusdanige economische crisis op, dat Maduro zijn beleid niet meer kon financieren. Het overgrote deel van de Venezolaanse bevolking raakte in extreme armoede.

Controversiele verkiezing in 2018

Desondanks wist Maduro de vervroegde verkiezingen van mei 2018 te winnen, al wordt de legitimiteit van die verkiezingen in twijfel getrokken. Er zou op grote schaal gesjoemeld zijn met stemmen, en op veel plekken zou de zittende regering grote druk hebben uitgeoefend om herkozen te worden. zo zouden stempassen aan de verstrekking van voedselbonnen zijn gekoppeld. Veel Venezolanen zouden daardoor niet op de oppositie hebben gestemd uit angst om de toegang tot die voedselbonnen te verliezen.

Bronnen

NOS.nl: President Hugo Chavez overleden 

NOS.nl: Zege Venezolaanse president Maduro breed veroordeeld 

Bronnen:

Derham, M. (2002) 'Undemocratic democracy: Venezuela and the distorting of history.' Bulletin of Latin American Research 21.2, p. 270-289.

Frederick, J.C. en H.M. Tarver Denova (2005) The History of Venezuela (Greenwood Publishing Group)

Moron, G. (1964) A History Of Venezuela (George Allen & Unwin Ltd)

http://www.nu.nl/buitenland/4862346/doden-bij-rellen-tijdens-omstreden-verkiezingen-venezuela.html

 

Afbeelding:
Door Onbekend (Onbekend) [Public domain], via Wikimedia Commons

Landen: 

Personen: 

Tijdperken: 

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

De wieg van de Zijderoute

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!

GM 2 cover - nu in de winkel

Het tweede nummer van 2024 is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt

Vergeten D-Day: Italië, 1943

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.