Voltaire en zijn winst in de loterij

De grootste jackpot van Europa, die vrijdagavond viel, is terecht gekomen bij een gezin in Groot-Brittannië. Gisteren maakte Adrian Bayford, de eigenaar van een kleine platenzaak in Suffolk, bekend dat hij de gelukkige is die de 190 miljoen euro mag bijschrijven op zijn rekening. In de 18e eeuw wist de Franse filosoof Voltaire ook een fortuin te vergaren door op ingenieuze wijze te garanderen dat hij de loterij won.

In 1729 keerde François-Marie Arouet, beter bekend onder zijn pseudoniem Voltaire, terug in Parijs. Enkele jaren eerder was hij juist verbannen uit de stad na een ruzie met een lokale edelman. Voltaire had besloten zijn tijd door te brengen in Groot-Brittannië, maar daar vonden zijn filosofische geschriften maar weinig aftrek. Bij zijn terugkeer in Parijs had Voltaire daarom geldnood en was hij gedwongen in te trekken bij een apotheker. Al snel kwam hij echter in contact met Charles Marie De La Condamine, een jonge wiskundige die een geniaal plan bedacht had om eenvoudig rijk te worden.

Staatsobligaties

In 1727 had de Franse overheid namelijk besloten de rente op staatsobligaties te verlagen, waarop investeerders hun vertrouwen verloren in het Franse krediet. De onderminister van Financiën, Le Pelletier-Desforts, besloot daarop de obligaties op een andere manier interessant te maken. Iedere bezitter van staatspapier mocht voortaan meedoen aan een maandelijkse loterij met een hoofdprijs van een half miljoen livres, een bedrag wat toentertijd neerkwam op ongeveer 18 jaarsalarissen.

Marie De La Condamine

Charles Marie De La Condamine

Marie De La Condamine had echter een aantal fouten ontdekt in het systeem van de loterij van Le Pelletier-Desforts. Zo mocht iedere eigenaar van een staatsobligatie één lot kopen, ongeacht of hij een investering van 1.000 of 100.000 livre had gedaan. Daarnaast werd de prijs van één lot vastgesteld op 1/1000ste van de waarde van de obligatie, waardoor het veel voordeliger was om loten te kopen op naam van goedkope obligaties. Tot slot was de hoofdprijs van de loterij, 500.000 livres, veel hoger dan de prijs van alle loten bij elkaar opgeteld.

Intrige van Voltaire

Samen met Voltaire zette Marie De La Condamine daarom een ingenieus syndicaat op. Ze verzamelden een grote groep investeerders, die gezamenlijk tegen een kortingsprijs Franse staatsobligaties aankochten. Vervolgens verdeelden ze die staatspapieren in leningen van het minimumbedrag van 1,000 livres, om vervolgens op iedere obligatie een lot te kopen. Door op deze manier vrijwel alle deelnemende loten in eigen beheer te houden, garandeerden ze dat de hoofdprijs altijd bij het syndicaat terecht kwam. Op deze manier slaagden Voltaire en Marie De La Condamine erin om maandenlang de Franse staat op te lichten.

Ontdekking

Ze vielen uiteindelijk pas door de mand toen het Le Pelletier-Desforts opviel dat de (verzonnen) namen van de winnaars wel heel absurd waren, en dat ze bovendien allemaal hetzelfde handschrift hadden. Hij besloot Voltaire en Marie De La Condamine voor de rechter te slepen, maar ondertussen ging de loterij gewoon door en bleef het syndicaat rijker worden. Uiteindelijk gaf de rechter opdracht de trekkingen te stoppen, maar tot een verdere veroordeling of een teruggave van het geld kwam het niet. De Franse staat was nu nog meer geld kwijt en Le Pelletier-Desforts werd ontslagen.

Gewonnen geld

Voltaire

Charles Marie De La Condamine werd uiteindelijk een zeer rijk man van de samenzwering. Hij gebruikte zijn gewonnen geld onder meer voor de financiering van een reis naar Ecuador, waar hij onderzoek deed naar de precieze vorm van de aarde. Ook voor de filosoof Voltaire legde het geheel geen windeieren. Hij hield meer dan een half miljoen livres over aan de loterijwinsten, een bedrag dat hem financieel onafhankelijk maakte. Het stelde Voltaire in staat om zelfstandig te schrijven, los van de financiële steun van een rijke vorst of koopman.

Ook de Britse loterijwinnaar Adrian Bayford is niet van plan te stoppen met zijn dagelijkse werkzaamheden. Wel wil de eigenaar van een kleine platenzaak in Suffolk de hoofdprijs van 190 miljoen investeren in een ‘iets grotere auto’, en daarnaast wat meer geld aan liefdadigheid geven.