Operatie Wetback: de grootste massadeportatie uit de Amerikaanse geschiedenis
Als buitenlander heb je tegenwoordig meestal een visum nodig om de Verenigde Staten te bezoeken. Ooit konden Mexicaanse arbeiders echter een stuk makkelijker de Verenigde Staten in trekken op zoek naar werk. Hier kwam in 1954 abrupt verandering in met de start van Operatie Wetback. Wat hield deze controversiële operatie precies in?
Braceroprogramma
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstond er een tekort aan arbeiders in de agrarische sector van de Verenigde Staten. Een van de oorzaken hiervoor was dat Amerikaanse mannen massaal in militaire dienst gingen. Daarnaast zochten veel landarbeiders beter betaalde banen in andere sectoren, wat het tekort nog verder vergrootte. Om dit te tekort te verhelpen sloten de Verenigde Staten in 1942 een verdrag met Mexico, wat bekend kwam te staan als het Braceroprogramma. Dit programma stond Mexicaanse arbeiders toe om met een korte-termijn contract legaal aan het werk te gaan in de Verenigde Staten, met uitzondering van Texas. Het programma had echter niet genoeg plaatsen beschikbaar, waardoor veel aanvragen werden afgewezen. Dit leidde ertoe dat er naast legale, ook veel illegale Mexicaanse arbeiders de grens overstaken.
De operatie
In de jaren 50 klonk van beide kanten van de grens kritiek op de illegale immigratie. Door deze uitstroom kreeg Mexico op zijn beurt een tekort aan arbeidskrachten. Daarnaast klonk er ook vanuit de Verenigde Staten kritiek op de illegale arbeiders, zo kregen zij onder andere de schuld van de verslechterde economie en de lagere lonen. Dit leidde tot het initiatief ‘Operatie Wetback’, vernoemd naar een scheldnaam voor illegale immigranten. Mexicaanse arbeiders die op illegale wijze de Verenigde Staten binnenkwamen, moesten hiervoor de rivier de Rio Grande doorwaden. Hierbij kregen ze onder meer een natte rug, wat sommige Amerikanen ertoe aanzette om alle Mexicanen (legaal en illegaal) in de Verenigde Staten als ‘Wetbacks’ aan te duiden.
Het betrof een grootschalige operatie opgezet door de INS (Immigration and Naturalization Service), in samenwerking met de Amerikaanse grenswacht en de Mexicaanse overheid. Hoewel het Amerikaanse leger niet betrokken was bij de operatie, spraken sommige commentatoren van een militair offensief. Duizenden arbeiders werden opgepakt en gedeporteerd. Het exacte aantal is een punt van discussie. De INS stelt dat 1.1 miljoen mensen, vrijwillig of gedwongen, de Verenigde Staten verlieten als gevolg van de operatie. Volgens andere bronnen zouden er echter 300.000 illegale arbeiders gedeporteerd zijn. Hoeveel er uiteindelijk zijn vertrokken, vrijwillig of onvrijwillig, is hierdoor lastig vast te stellen. Wel is zeker dat het hier om honderdduizenden Mexicaanse arbeiders ging, waarmee dit de grootste deportatie uit de Amerikaanse geschiedenis is.
Braceroprogramma gaat door
Hoewel de operatie inderdaad verantwoordelijk was voor het vertrek van duizenden illegale arbeiders, maakte hij geen einde aan de migratie van Mexicanen naar de Verenigde Staten. Dit kwam deels doordat de vraag om goedkope werkkrachten niet verminderde in de Verenigde Staten. Hierdoor keerde een deel van de uitgezette arbeiders simpelweg weer terug naar de Verenigde Staten. Het Bracerprogramma, dat nog doorliep tot 1964, bleef daarnaast ook een stroom aan legale werkkrachten leveren.
Kritiek
Niet alle Amerikanen zagen de operatie als een strengere handhaving van immigratiewetten, er was ook veel kritiek. Vooral de inhumane manier waarop illegale arbeiders gedeporteerd kon op veel kritiek rekenen. Mensenrechten zouden geschonden zijn. Enkele arbeiders zijn overleden tijdens hun terugtocht naar Mexico. Daarnaast zouden er naast illegale werkers ook legale arbeiders en Amerikaanse inwoners uit de Verenigde Staten zijn getransporteerd.
Tegenwoordig
Het Braceroprogramma is inmiddels meer dan een halve eeuw stopgezet. Tegenwoordig heb je als buitenlander een visum nodig om de Verenigde Staten binnen te komen. Echter, onder het VWP (Visa Waiver Program) kunnen inwoners van deelnemende landen enkel een ESTA aanvragen. Als je van plan bent om op vakantie te gaan of voor zakelijke redenen de Verenigde Staten in wil, en niet voor langer dan negentig dagen wil blijven, volstaat deze ESTA reistoestemming. Zowel België als Nederland vallen onder de VWP, waardoor inwoners van beide landen alleen een ESTA formulier hoeven in te vullen. Met dat papier op zak, hoeven zij in elk geval niet bang te zijn om onder dwang de Mexicaanse grens over te worden gezet.
Bronnen:
Afbeeldingen:
- Foto: OSU Special Collections & Archives : Commons [No restrictions], via Wikimedia Commons
