Geschiedenis van het Vegetarisme

Vegetarisch eten wordt steeds populairder.  In de jaren ’40 was de Indiase leider Mahatma Gandhi één van de belangrijkste rolmodellen voor een vegetarische levensstijl.

Vegetarisme vond haar oorsprong rond de achtste eeuw voor Christus onder aanhangers van het boeddhisme en het hindoeïsme in India. Beide groeperingen kenden het principe van ‘ahimsa’, wat inhield dat men geen geweld mocht gebruiken tegen dieren. Met uitzondering van rituele slachtingen was het doden van dieren voor de gelovigen strikt verboden. Zo liet de Indiase keizer Asoka de Grote in de derde eeuw voor Christus optekenen dat een groot aantal dieren, waaronder schildpadden, papagaaien, herten en everzwijnen, onder zijn persoonlijke bescherming stonden.

Oude Grieken

Ook onder de Oude Grieken was vegetarisme, ofwel ‘de onthouding van wezens met een ziel’, een bekend fenomeen. Zo schreef de dichter Homerus in zijn Oddyssee over het mythische volk van de Lotofagen, de ‘Lotuseters’. Enkele Griekse soldaten uit het verhaal raken zelfs zo verslaafd aan het eten van de lotus dat ze vervolgens niet meer verder willen reizen. In tegenstelling tot in Azië drong het vegetarisme in Griekenland echter niet door tot alle lagen van de bevolking. Alleen bepaalde religieuze stromingen en enkele filosofen, waaronder Pythagoras en Plotinus, onthielden zich op ethische gronden van het eten van vlees. Zij geloofden dat de mens in essentie niet gewelddadig was en dat men in een utopische staat dus ook geen geweld tegen dieren zou gebruiken. Daartegenover stonden onder andere de Stoïcijnen, die vonden dat er niets mis was met het eten van dieren omdat deze toch geen ratio bezaten.

Christendom

Met de opkomst van het Christendom in de eerste eeuwen na Christus verdween het concept van vegetarisme op ethische gronden geleidelijk uit Europa. Vele vroege christenen waren wel vegetariër, maar niet vanwege hun medelijden met het lot van de dieren. Zij onthielden zich voornamelijk van het eten van vlees in verband met een ascetische levensstijl of om hun lichaam rein te houden. Zo schreef de kerkvader Clemens van Alexandrië dat het “veel beter is om blij te zijn dan om je lichaam te gebruiken als begraafplaats voor dieren”. Ook bij de oprichting van de kloosterorde van de Benedictijnen in de zesde eeuw werd vastgelegd dat de monniken geen vlees mochten eten. Vis daarentegen was wel gewoon toegestaan, want volgens de Bijbel had Jezus ook vis gegeten (Lucas 24:43-43). Overigens was het vegetarisme niet enkel voorbehouden aan christenen van de Rooms-Katholieke Kerk, want ook de ketterse bewegingen van de Kerk van de Bogomielen en de Katharen onthielden zich van het eten van vlees.

Verlichting

Vanaf de veertiende eeuw grepen aanhangers van de Renaissance steeds meer terug op denkbeelden uit de Oudheid. Hiermee keerde ook het vegetarisme op basis van ethische gronden terug in de Europese samenleving. In de zeventiende eeuw pleitte de Engelse schrijver Thomas Tryon voor een terugkeer van het strikt ‘Pythagoriaanse diëet’. Toch duurde het nog tot de periode van de Verlichting in de negentiende eeuw voordat het ethische vegetarisme zich ontwikkelde tot een echte stroming.  Op 30 september 1847 werd in het Engelse stadje Ramsgate het eerste officiële ‘Vegetarische Genootschap’ opgericht, dat binnen zes jaar uitgroeide tot een gemeenschap van bijna 900 leden. De beweging verspreidde zich al snel door de rest van Noord-Europa en in 1908 werd de ‘Internationale Vegetarische Unie’ opgericht.

Meest Sexy Vegetariër

In de twintigste eeuw nam het aantal vegetariërs vooral toe door de groeiende milieuproblematiek en de opkomst van steeds meer vegetarische alternatieven voor vlees en vis. Daarnaast speelde ook het groeiende aantal vegetarische bekendheden een rol bij de verspreiding van het vegetarisme. Zo groeide de Indiase leider Mahatma Gandhi in de jaren ’40 uit tot een van de grootste rolmodellen tegen het gebruik van geweld tegen dieren. In 2011 werd BNN-presentatrice Nicolette Kluijver door Stichting Wakker Dier uitgeroepen tot ‘Meest Sexy Vegetariër van Nederland’ hoopt zij ook uit te groeien tot een nieuw rolmodel. "Ik zet me in voor alle dieren, met de plofkip voorop. Ik vind het bizar dat er zo veel vlees wordt gegeten”, aldus Kluijver.